Pies pogryzł psa, kota albo człowieka – kto za to odpowiada prawnie?

Przede wszystkim: zawsze winę ponosi człowiek – bo to on odpowiada za zachowanie swojego pupila. W świetle prawa zwierzę nie może ponosić odpowiedzialności. Może ją ponosić tylko jego opiekun. Każdy opiekun psa powinien mieć świadomość, że odpowiada za swojego pupila nie tylko moralnie, ale również prawnie.

Ale odpowiedzialność odpowiedzialności nierówna – bo zupełnie inaczej sytuacja wygląda, gdy pies biega luzem po osiedlu i atakuje kota, a inaczej, gdy pogryzł intruza wchodzącego na prywatną posesję.

Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce od lat edukuje w zakresie zarówno praw zwierząt, jak i obowiązków opiekuna. Rozpatrzmy wspólnie najczęstsze sytuacje, jakie mogą przytrafić się nam, jako opiekunom psów.

Kiedy odpowiada opiekun psa?

Zgodnie z art. 431 §1 Kodeksu cywilnego:

„Kto chowa zwierzę albo się nim posługuje, obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez to zwierzę, niezależnie od tego, czy było pod jego nadzorem, czy się zabłąkało lub uciekło.”

Innymi słowy: właściciel psa (czyli w świetle prawa: ten, kto się nim opiekuje), ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Co to oznacza? Że odpowiada za szkody, jakie wyrządzi jego pies – nawet jeśli do zdarzenia doszło przez przypadek, przez nieuwagę albo gdy pies uciekł z posesji. Odpowiedzialność spoczywa na człowieku, który powinien był temu zapobiec.

Co ważne: Jeśli pies pogryzie kogoś w sytuacji, której można było uniknąć (np. wybiegł z niezamkniętej posesji), to opiekun odpowiada w pełni. Jeżeli natomiast osoba poszkodowana sama sprowokowała psa – odpowiedzialność może zostać ograniczona lub nawet wykluczona.

Pies pogryzł psa – co teraz?

Dwie osoby spacerują z psami. Jeden podbiega i gryzie drugiego. Efekt? Rana, strach i konieczność wizyty u lekarza weterynarii. Kto za to odpowiada?

Odpowiedzialność ponosi opiekun psa, który zaatakował. Powinien pokryć wszelkie koszty leczenia, a w przypadku uszczerbku na zdrowiu – również odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Ale uwaga: jeśli obydwa psy były luzem i trudno ustalić, który zaatakował pierwszy, sprawa może być bardziej złożona i wymagać interwencji sądu.

Pies pogryzł kota – czy coś się zmienia?

Nie. Prawo działa tu tak samo. Kot jest zwierzęciem, za które opiekun ponosi odpowiedzialność – tak samo jak za psa. Jeśli pies pogryzie kota, to właściciel psa pokrywa koszty leczenia, a jeśli kot zginie – ponosi także odpowiedzialność finansową i może odpowiadać karnie.

Również w tym przypadku sąd może ocenić okoliczności: jeśli kot wchodził na teren posesji lub prowokował psa, sytuacja nie jest tak jednoznaczna.

Pies pogryzł dziecko – najcięższy przypadek

Gdy pies pogryzie człowieka, w szczególności dziecko – mamy do czynienia nie tylko z odpowiedzialnością cywilną, ale też często karną.  Odpowiedzialność opiekuna psa wobec osoby pokrzywdzonej wynika również z przepisów Kodeksu cywilnego (art. 415 i 431). Niezależnie od tego, czy pies był na smyczy, w ogrodzie, czy luzem Pogryzienie może zostać zakwalifikowane jako naruszenie nietykalności cielesnej, a nawet narażenie na utratę życia lub zdrowia (art. 160 Kodeksu karnego).

Sytuacje takie jak:

• pies pogryzł dziecko przebiegające przez ulicę,

• pies wyskoczył przez niedomkniętą bramę i zaatakował przechodnia,

• pies rzucił się na listonosza lub kuriera,

mogą prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, w tym grzywien, spraw sądowych, a nawet odebrania psa w skrajnych sytuacjach. W takich przypadkach policja wszczyna postępowanie, a opiekun psa może usłyszeć zarzuty – szczególnie, jeśli pies był znany jako agresywny i wcześniej nie został odpowiednio zabezpieczony.

Czy pies może bronić posesji?

To zależy. Jeśli ktoś wtargnie na prywatny teren, a pies go zaatakuje – sytuacja jest bardziej skomplikowana. Jeśli pies był na ogrodzonym terenie i miał prawo tam przebywać, a osoba nieuprawniona wtargnęła – opiekun psa może nie ponosić winy. Ale uwaga: wszystko zależy od stopnia zagrożenia, działań właściciela i przepisów o zabezpieczeniu posesji.

Co zrobić po pogryzieniu?

1. Zabezpiecz psa i miejsce zdarzenia. Odizoluj psa i zadbaj o bezpieczeństwo innych osób i zwierząt.

2. Wezwij pomoc. W razie pogryzienia człowieka – wezwij pogotowie lub zawieź poszkodowanego do szpitala. W przypadku zwierzęcia – udaj się do lekarza weterynarii.

3. Spisz dane drugiego opiekuna – imię, nazwisko, telefon, dane psa (czy jest zaszczepiony przeciwko wściekliźnie).

4. Zgłoś sprawę. Zdarzenie należy zgłosić na policję – szczególnie jeśli pies był agresywny i nie miał nadzoru.

5. Zabezpiecz dokumentację. Zachowaj rachunki, zdjęcia obrażeń, dokumenty medyczne. Będą potrzebne przy ewentualnym odszkodowaniu.

Czy można zabezpieczyć się na taką sytuację?

Tak – coraz więcej opiekunów psów wykupuje ubezpieczenie OC w życiu prywatnym, które obejmuje również szkody wyrządzone przez pupila. To stosunkowo nieduży koszt, który może uchronić przed poważnymi konsekwencjami finansowymi. Pamiętaj: Odpowiedzialność za psa to także pełna odpowiedzialność za jego zachowanie – wobec ludzi, innych psów, kotów i otoczenia. Ugryzienie? Pogryzienie? Atak? Zawsze lepiej im zapobiegać niż później tłumaczyć się przed sądem.

Posiadanie zwierzęcia to przywilej, ale i obowiązek prawny. W dobie coraz częstszych konfliktów między opiekunami zwierząt warto znać swoje prawa i obowiązki oraz być przygotowanym na każdą ewentualność. Bezpieczeństwo psa to nie tylko dbałość o zdrowie i żywienie, ale także zapobieganie sytuacjom, które mogą prowadzić do krzywdy innych – i naszego psa, i tych, których spotka na swojej drodze.

---

Artykuł powstał we współpracy z Towarzystwem Opieki nad Zwierzętami w Polsce.