Czym jest kliker dla psa i jak go używać?

„Szkolenie klikerowe” to hasło, które słyszał pewnie każdy opiekun psa. Wiele osób twierdzi, że dzięki stosowaniu klikera podczas treningu psiak może o wiele szybciej uczyć się nowych rzeczy. Sam trening przy użyciu tego sprzętu ma być także łatwiejszy dla opiekuna czworonoga. Czym jest kliker i jak prawidłowo go używać?

Kliker dla psa – co to jest?

Ciekawostką jest, że szkolenie klikerowe zaczęło się od... delfinów! Współpraca z tymi wodnymi ssakami była znacznie utrudniona z uwagi na środowisko ich życia. Dodatkowo delfiny są inteligentne, dlatego reagowały wyłącznie na pozytywne metody szkolenia. W efekcie konieczne było opracowanie takiej komunikacji, w której dostawałyby nagrody i która działałaby na odległość. Tak pojawił się pomysł warunkowania ich zachowania na dźwięk klikera. Łańcuch reakcji wyglądał następująco: komenda-realizacja-kliknięcie-nagroda. Jedyną trudnością było to, że dwa ostatnie momenty musiały następować natychmiast po sobie, aby zwierzęta skojarzyły dźwięk z korzyścią.

Obecnie kliker wykorzystywany jest w szkoleniu wielu gatunków zwierząt, takich jak konie, foki, małpy, papugi czy zebry. Dzięki jasnej komunikacji ze zwierzęciem możliwa jest nie tylko nauka sztuczek, ale także przeprowadzenie skomplikowanego treningu medycznego. Stosowanie klikera jest także niezwykle popularne podczas szkolenia psów oraz terapii behawioralnej.

Jak wygląda kliker?

Kliker to niewielkie, plastikowe pudełeczko ze schowaną w środku blaszką. Gdy się ją naciśnie, wydaje z siebie charakterystyczny „klik”. W niektórych modelach jest ona ukryta pod przyciskiem, przez co urządzenie ma nieco inną budowę. Dodatkowo każdy kliker jest wyposażony w sznurek albo zawieszkę, która ułatwia trzymanie go np. podczas treningu albo przyczepienie do nadgarstka lub pasa. Cena klikera wynosi od 6 zł do nawet 60 zł za modele z targetem czy regulacją głośności, idealne dla wrażliwych, lękliwych psów.

Podstawową cechą klikera, która wykorzystywana jest podczas szkolenia, jest wydawanie zawsze takiego samego dźwięku. To właśnie dzięki tej właściwości trening przy użyciu tego sprzętu staje się łatwy i zrozumiały dla psa. Nie trzeba więc kupować specjalnych gadżetów, by rozpocząć z psem szkolenie klikerowe. Podczas nauki sprawdzi się także metalowa zakrętka od małego słoika, która po naciśnięciu na wypukły środek wyda odpowiedni dźwięk.

Kliker dla psa – jak działa w szkoleniu?

Zadaniem klikera jest zaznaczanie zachowań pożądanych psa. Aby miało to miejsce, musimy najpierw skojarzyć dźwięk z występującą po nim nagrodą. W ten sposób nasz pupil, widząc kliker w naszej dłoni, będzie czekał na pierwsze polecenie i z chęcią je wykonywał z uwagi na czekającą potem nagrodę.

Podstawową zaletą klikera jest sposób jego działania. Dźwięk jest zawsze taki sam. Sygnał jest na tyle prosty, że pies łatwo go kojarzy. To pobudza mechanizm reakcji bezwarunkowej. Oznacza to jednak, że musimy wyrobić sobie odpowiedni refleks, aby zawsze błyskawicznie zaznaczyć dokładnie to zachowanie, którego oczekujemy po pupilu. Jako że po kliknięciu następuje nagroda, pies jest warunkowany klasycznie na smakołyk. O ile początkowo mówimy o warunkowaniu pierwszego typu, kiedy uczymy pupila, że klik oznacza nagrodę, to potem przechodzimy do warunkowania drugiego typu. Wtedy zwykle pupil oferuje nam swoje zachowania w celu uzyskania nagrody.

Oczywiście wydawany przez kliker dźwięk można zastąpić odpowiednim słowem, które dla psa oznaczać będzie to samo, co kliknięcie. Jednak takie rozwiązanie nie jest polecane dla początkujących. Wypowiadanie danego słowa zawsze w ten sam sposób nie zawsze jest proste. Psy są wyjątkowo wrażliwe na ton głosu człowieka – nieraz szybkie i głośne wydanie komendy jest zupełnie inaczej odbierane przez czworonoga niż wypowiedzenie tego samego słowa odrobinę innym tonem. Dźwięk klikera brzmi zawsze tak samo, dzięki czemu psiak podczas szkolenia nie musi się zastanawiać, co tak naprawdę usłyszał.

Wady i zalety szkolenia klikerowego

Szkolenie klikerowe ma wiele zalet, jednak nie jest pozbawione wad. Chcesz uczyć psa komend i sztuczek za pomocą klikera? To musisz wiedzieć!

Zalety stosowania klikera w szkoleniu psa

Kliker dla psa – jak zacząć szkolenie?

Jeszcze przed rozpoczęciem szkolenia psa przy użyciu klikera należy nauczyć psiaka, co oznacza ten sygnał dźwiękowy.

Etap pierwszy. Klik = nagroda!

Do tego etapu wystarczy nam garść nagród i kliker. Zadbajmy o to, aby smakołyki były niewielkie, bo mają stanowić jedynie atrakcyjny akcent, a nie sprawić, że pies się naje. Na początek kilka razy dziennie wykonujemy sesje z klikerem – dosłownie po kilka do kilkunastu powtórzeń. Jak mają wyglądać? Psu, który nie jest rozproszony otoczeniem, jednocześnie klikamy i podajemy smakołyk. W ten sposób uczymy go, że każdy dźwięk klikera oznacza nagrodę. Warto ten etap prowadzić przede wszystkim w domu, aby pupil był nie tylko skupiony, ale i czuł się bezpiecznie.

Etap drugi – znane komendy

Najłatwiej jest wprowadzić kliker do komend, które pies już zna. W takim przypadku wydajemy polecenie, a gdy pies kończy je robić, klikamy i dajemy nagrodę. Możemy oczywiście pochwalić psiaka za wykonanie komendy w dotychczasowy sposób, mówiąc mu „brawo” albo „bardzo ładnie”, jednak warto, by pierwszym słyszanym przez psa sygnałem był właśnie kliker. W ten sposób na znanej już psu komendzie wzmacniamy znaczenie kliknięcia.

Jak szkolić psa przy użyciu klikera?

Jeśli nasz psiak reaguje już odpowiednio na dźwięk klikera, możemy przystąpić do właściwego szkolenia klikerowego, czyli stosować jego dźwięk podczas nauki nowych zachowań. W ten sposób wykorzystywany kliker dla psa znacznie ułatwi naukę. Pies po każdej prawidłowo wykonanej komendzie dostanie jasny sygnał, że właśnie o to nam chodziło! Szkolenie klikerowe to jednak nie tylko nagradzanie za prawidłowo wykonane komendy. Jak jeszcze możesz wykorzystać kliker w codziennym życiu z psem?

Kliker na spacerach z psami

Kliker dla psa może być użyteczny również w trakcie spacerów. Możemy dzięki niemu wzmocnić zachowania, których oczekujemy od psa, takie jak ignorowanie leżącego na ziemi jedzenia czy nawet chodzenie na luźnej smyczy. Warto tę metodę stosować w przypadku psów, które wiedzą już, jak działa kliker.

Kształtowanie przy użyciu klikera

Kształtowanie to metoda uczenia nowych zachowań polegająca na rozbiciu skomplikowanego zachowania docelowego na małe, proste kroki. Podstawą kształtowania jest to, że pies sam z siebie prezentuje konkretne zachowania, a my nagradzamy dokładnie to, którego oczekujemy. W tym aspekcie kliker jest bardzo przydatny!

Kształtowanie może być także wykorzystywane w ramach rozrywki podczas brzydkiej pogody czy zimy. Opierające się na kształtowaniu gry umysłowe skłaniają psa do myślenia, dzięki czemu czworonóg zużywa nadmiar energii o wiele szybciej niż podczas długich spacerów. 

Szkolenie psa klikerem – o czym trzeba pamiętać?

Szkolenie przy pomocy klikera może z pozoru wydawać się banalnie proste. Co może być trudnego w kliknięciu metalową blaszką? Jednak właściwe używanie klikera także ma swoje ważne, niezłomne zasady!

Tylko jedno kliknięcie

Jedną z najważniejszych zasad szkolenia klikerowego jest klikanie tylko raz przed wydaniem nagrody. Klikerem nie można pstrykać wielokrotnie, nawet jeśli za wykonanie komendy nagrodzimy później psa aż pięcioma kawałkami jedzenia. Poszczególne kliknięcia muszą być rozdzielone nagrodą!

Klikaj tylko z nagrodą!

Pamiętajmy, aby zawsze zadbać o obecność nagrody po kliknięciu. Z tego powodu weźmy ze sobą odpowiednią liczbę smaczków albo sprawdźmy, czy jeszcze je mamy w kieszeni. Każde kliknięcie, po którym pies nie dostanie smakołyka, psuje naszą dotychczasową pracę z czworonogiem. Oznacza to, że nawet jeśli klikniemy przypadkiem, to powinniśmy... nagrodzić psa!

Kliknięcie kończy zachowanie

W psiej głowie kliknięcie oznacza „zrobiłeś dobrze, a teraz rzuć wszystko i przybiegaj, bo oto mam dla ciebie nagrodę”. Jeśli więc chcesz nagrodzić psa za wykonanie komendy „siad”, nie oczekuj, że po usłyszeniu klikera psiak pozostanie w pozycji siedzącej! Za każdym razem dobrze się zastanów, jakie zachowanie czworonoga chcesz nagrodzić. Jeśli ma być to cierpliwe pozostawanie w danej pozycji, psiak powinien usłyszeć kliknięcie dopiero po wyznaczonym przez ciebie czasie. Natomiast jeśli nauka dotyczy samego siadania, kliknąć powinieneś w chwili, w której psi zadek wyląduje na ziemi.

Kiedy nie korzystać z klikera?

Choć szkolenie klikerem wydaje się mieć same zalety, nie do końca tak jest. Kiedy się nie przydaje? Sprawdźmy, jakie są przeciwwskazania do jego stosowania – i nie chodzi tu wyłącznie o psy głuche!

Nadmierne pobudzenie

Niektóre czworonogi wykazują nadmierne pobudzenie podczas treningu z wykorzystaniem klikera. Ciągłe oczekiwanie na dźwięk zapowiadający nagrodę sprawia, że są stale czujne, spięte i gotowe do akcji. Takie nastawienie nie wróży nic dobrego i często sprawia, że żyjący w ciągłym nasłuchu pies staje się reaktywny i odreagowuje swoje napięcie na otoczeniu.

Nadwrażliwość na dźwięki

Psy lękliwe czy z nadwrażliwością na dźwięki mogą się zwyczajnie obawiać klikera. Z tego powodu dobrą praktyką będzie w takiej sytuacji skorzystanie z klikera z regulowaną głośnością lub włożenie urządzenia... do kieszeni! Jeśli jednak pies nadal nie chce pracować z wykorzystaniem tej metody, warto skorzystać z innej. Pamiętajmy, aby zawsze dopasowywać metody do psów, a nie odwrotnie!

Współautorka: Aleksandra Prochocka