OWCZAREK BELGIJSKI TERVUEREN

Charakter
Wady i zalety
Zdrowie
Historia
Wzorzec
Ciekawostki

Charakter rasy owczarek belgijski tervueren

Owczarek belgijski tervueren to pies bardzo wymagający, o złożonym charakterze. Ma duży temperament, jest niezwykle żywiołowy, energiczny, pełen zapału do pracy. Mocno przywiązuje się do właściciela, którego najchętniej nie odstępowałby na krok. Nie powinno się go izolować od domowników ani pozostawiać bez odpowiedniego szkolenia, bo może się stać zbyt nerwowy i nabrać skłonności do dominacji.

Belg jest przyjazny wobec dzieci z własnej rodziny, ale ze względu na jego ruchliwość nie powinno się zostawiać ich razem bez kontroli. W zabawie potrafi np. podszczypywać biegające maluchy (jest to zachowanie typowe dla zaganiaczy) i je przestraszyć. Wychowaniem tego psa może się zajmować wyłącznie osoba dorosła, dlatego nigdy nie powinien być kupowany jako maskotka dla dziecka.

Poprawnie układają się jego relacje z domowymi czworonogami, ale obce samce o silnych charakterach raczej się nie zaakceptują. Owczarek belgijski ma dobrze rozwinięty instynkt terytorialny, jest czujny, spostrzegawczy i nieufny w stosunku do obcych, dlatego zaalarmuje właściciela, gdy będzie się działo coś podejrzanego – bywa przy tym dość hałaśliwy. Trzeba jednocześnie podkreślić, że prawidłowo wychowany pies jest przyjaźnie nastawiony do gości.

Tervuerena charakteryzuje demonstracyjne okazywanie emocji i natychmiastowa zmiana reakcji – w ułamku sekundy potrafi się opanować i równie szybko przejść do stanu dużego pobudzenia. Jest to cecha przydatna w sporcie, ale na co dzień może sprawiać kłopoty, zwłaszcza mało doświadczonym właścicielom. Belg to pies aktywny, zwinny i sprawny fizycznie, dlatego nie wystarczą mu krótkie spacery na smyczy. Potrzebuje dużo ruchu połączonego z wysiłkiem umysłowym.

Umiejętności

Owczarki belgijskie wyhodowano do pomocy przy wypasaniu owiec. Praca ta wymagała od nich sporej samodzielności, a jednocześnie natychmiastowego reagowania na każde polecenie pasterza. Ich zadanie polegało na pilnowaniu, by zwierzęta przebywały w określonym miejscu i by nie weszły na pole uprawne. Pies okrążał stado, a nie przebiegał przez jego środek.

Musiał być wytrzymały (obiegając owce, pokonywał dziennie sporo kilometrów, nawet jeśli stado niewiele się posuwało do przodu) i wzbudzać respekt wśród zwierząt – nie wolno mu jednak było ich gryźć czy kaleczyć, mógł je jedynie chwytać zębami za tylne kończyny. Pod koniec dnia zaganiał owce do zagrody. Czasami musiał je przepędzić na większą odległość, np. na targ czy odległe pastwisko. Owczarki belgijskie świetnie się też sprawdzały w pilnowaniu obejścia.

Obecnie tervuereny to głównie psy do towarzystwa. Czasami pracują w policji, służbach celnych i ratowniczych. Nadają się do wszechstronnego szkolenia, począwszy od posłuszeństwa, przez tropienie i szkolenie obronne (w wypadku tego ostatniego znacznie lepsze efekty osiąga się jednak z krótkowłosym malinois). Mogą brać udział w konkursach pasienia. Są mistrzami psich sportów – agility, obedience, frisbee, flyball. Poradzą sobie w canicrossie, dogtrekkingu i bikejoringu.

Szkolenie i wychowanie

Owczarek belgijski tervueren jest bardzo pojętny, szybko i chętnie się uczy. Polecenia wykonuje z dużym entuzjazmem, stara się wręcz odgadywać intencje człowieka. Wybitna inteligencja może jednak sprawić sporo kłopotów niedoświadczonym właścicielom, ponieważ czyni z tervuerena psa bardzo wymagającego zarówno pod względem szkoleniowym, jak i wychowawczym. Równie szybko co dobrych rzeczy uczy się też nieprawidłowych zachowań, które potem bardzo trudno skorygować.

Dodatkowo ogromna wrażliwość owczarków utrudnia poprawianie błędów – źle potraktowany pies może szybko stracić zaufanie do przewodnika. Belg nie znosi przymusu i szybko się nudzi, lekcje nie powinny więc być długie, a jedno ćwiczenie można powtórzyć nie więcej niż trzy, cztery razy.

W początkowym okresie szczenięta owczarka belgijskiego pod względem fizycznym i psychicznym dojrzewają znacznie szybciej niż inne rasy, dlatego wymagają prawidłowej socjalizacji już u hodowcy.

Przedstawiciele tej rasy są z natury nieufni, dlatego od najmłodszego wieku powinni mieć jak najwięcej kontaktów z ludźmi, innymi psami i nietypowymi sytuacjami. Im więcej bodźców dostarczymy małemu owczarkowi, tym mniej problemów sprawi nam dorosły pies.

Dla kogo ta rasa

Owczarek belgijski tervueren nie nadaje się dla każdego. Potrzebuje doświadczonego, aktywnego i konsekwentnego właściciela. Wskazany jest też stały kontakt z hodowcą i stosowanie się do jego wskazówek.

Wady i zalety rasy owczarek belgijski tervueren

Wady

dość hałaśliwy
bardzo wymagający pod względem szkoleniowym i wychowawczym
szybko się nudzi
bywa nadpobudliwy
niewybiegany może niszczyć rzeczy

Zalety

wyjątkowo przywiązany do właściciela i wrażliwy na jego nastroje
wybitnie inteligentny, chętnie i szybko się uczy
doskonały sportowiec
dobry stróż
toleruje inne zwierzęta
aktywny i ruchliwy
łatwy w pielęgnacji

Zdrowie rasy owczarek belgijski tervueren

Tervuereny to psy odporne i długowieczne. Chociaż z reguły rzadko chorują, to jest kilka przypadłości typowych dla tej rasy. Najpoważniejszą z nich jest padaczka, dlatego planując miot lub kupując szczeniaka, należy brać pod uwagę częstotliwość występowania nosicieli tego schorzenia wśród przodków zwierzęcia.

Dużo mniejszym problemem jest dysplazja stawów biodrowych i łokciowych, która zwykle w wypadku tej rasy nie daje żadnych objawów (w Polsce nie ma obowiązku prześwietlania psów w celu uzyskania uprawnień hodowlanych, jednak większość właścicieli i hodowców wykonuje to badanie u swoich pupili).

Sporadycznie u rosnących szczeniąt może się pojawić osteochondroza (OCD) i aseptyczna martwica główki kości udowej. Bardzo rzadko wystąpują wady serca i choroby oczu (zaćma i postępujący zanik siatkówki).

Niektóre osobniki miewają skłonność do alergii pokarmowych i odkładania się kamienia nazębnego – można im czyścić zęby pastą i szczoteczką lub podawać specjalne gryzaki. Większość owczarków belgijskich wykazuje nadwrażliwość na narkozę. Tervuereny dobrze znoszą każde warunki atmosferyczne – nie przeszkadzają im ani wysokie, ani niskie temperatury.

Żywienie

Owczarki belgijskie są ruchliwe i mają dobrą przemianę materii. Najlepsza jest dla nich wysokoenergetyczna, dobrze zbilansowana karma renomowanej firmy przeznaczona dla średnich ras.

Jeśli chcemy żywić pupila samodzielnie przygotowanym jedzeniem, musimy je uzupełnić preparatami wapniowo-witaminowymi. Psom, które intensywnie trenują, można podawać środki chroniące stawy (z glukozaminą i chondroityną).

Rosnącym szczeniętom dajemy wszystkie preparaty tylko pod kontrolą lekarza weterynarii. W okresach linienia warto wzbogacić posiłki, dodając specyfiki wspomagające rozwój sierści – zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe (omega-3 i 6), biotynę i cynk.

Pielęgnacja

Intensywność i częstotliwość linienia psa tej rasy zależy od płci – samce gubią tylko podszerstek, zwykle raz do roku, suki wymieniają dwa razy w ciągu roku całą szatę. Sierść wypada obficie, ale jest dosyć miękka, dlatego nie wbija się w podłoże i łatwo ją sprzątnąć. Powinno się wtedy często wyczesywać pupila, aby szybciej usunąć martwy włos.

Poza okresem linienia czeszemy tervuerena raz na kilka dni rzadkim, metalowym grzebieniem – najlepiej z obrotowymi zębami. Do miejsc porośniętych krótszą sierścią można użyć zwykłej metalowej szczotki. Nie zapominajmy o obcinaniu pazurów, jeśli pies sam ich nie ściera, i sprawdzaniu uszu. Kąpiemy czworonoga w miarę potrzeby w odpowiednim szamponie dla psów długowłosych.

Tervueren nie wymaga skomplikowanego przygotowania do wystawy. Wystarczy kąpiel, jeżeli jej wymaga (nie później niż tydzień przed pokazem), i wyczesanie sierści. Jeśli z powodu linienia pies ma zbyt skąpą szatę, można zastosować piankę zwiększającą jej objętość.

Owczarka belgijskiego wystawiamy na ringówce lub w łańcuszku i na cienkiej smyczy. Nie powinien być w specjalny sposób ustawiany na ringu (jak owczarek niemiecki), ponieważ ocenia się go w naturalnej, pełnej ekspresji postawie. Ciało psa musi być napięte, uszy postawione, a oczy pełne wyrazu. Trudno uzyskać taki efekt na zawołanie, dlatego większość belgów jest wystawiana przez handlerów, a nie przez właścicieli. Dzięki temu, szukając wzrokiem opiekuna wśród osób stojących dookoła ringu, prezentują się w odpowiedni sposób.

Akcesoria

Szczeniaka wyprowadzamy na spacery w szelkach lub dobrze dopasowanej obroży. Dorosłe psy mają obwód szyi większy niż obwód głowy, dlatego lepiej im zakładać szelki – ze zwykłej obroży mogą się łatwo wyswobodzić, np. gdy się czegoś przestraszą.

Belgi uwielbiają aportowanie i przeciąganie – najlepsze będą zabawki z lanej gumy, piłki i bawełniane sznury. Znudzone tervuereny potrafią same dostarczyć sobie rozrywek, dlatego podczas nieobecności domowników można je zostawiać w odpowiednio przygotowanej klatce. Będzie ona również przydatna do wyciszenia psa po pracy i nauczenia go odpoczynku.

Historia rasy owczarek belgijski tervueren

Przodkami wszystkich odmian owczarków belgijskich są prawdopodobnie psy pasterskie występujące w Europie Środkowej już w epoce brązu. Istnieje również teoria mówiąca, że rasa ta powstała dzięki krzyżówce miejscowego mastifa z chartem szkockim deerhoundem, którego w XIII w. sprowadzili na tereny dzisiejszej Belgii flamandzcy mnisi. Psy w typie owczarków belgijskich widnieją na rycinach przedstawiających dwór Habsburgów i książąt burgundzkich.

Najstarsze wzmianki o czworonogach podobnych do dzisiejszych belgów można odnaleźć w rękopisie pochodzącym z 1356 r. Mowa w nim o zakazie posiadania dużych psów przez zwykłych obywateli – taki przywilej mieli tylko myśliwi.

Pod koniec XVI w. wydano w Antwerpii rozporządzenie nakazujące hyclom zabijanie wałęsających się psów. Wyjątek stanowiły psy myśliwskie, pasterskie, małe pieski ozdobne oraz psy farmerskie nazywane rekel (psotnik, łobuziak), które są zapewne bezpośrednimi przodkami belgów.

W 1840 r. w belgijskim mieście Tervueren odbyła się prawdopodobnie pierwsza na świecie wystawa psów. Owczarki belgijskie, niemieckie i francuskie zaprezentowano w jednej klasie jako kontynentalne psy pasterskie – zwycięzcą został krótkowłosy malinois. W tamtym czasie belgi przedstawiały mało wyrównany typ i były trzymane głównie przez chłopów i pasterzy, dla których bardziej od wyglądu liczyły się predyspozycje psów do pracy.

Współczesny wygląd owczarki belgijskie zawdzięczają prof. Adolfowi Reulowi z Wyższej Szkoły Weterynaryjnej w Cureghem i jego współpracownikom – L. Huyghebaertowi i L. Van der Snicktowi, którzy wspólnie rozpoczęli starania o zainteresowanie hodowców rodzimą rasą.

O początkach planowej hodowli można mówić dopiero po 1891 r., kiedy to powstał Klub Owczarka Belgijskiego. W tym samym roku zorganizowano wystawę psów pasterskich w Cureghem, na którą przybyło 117 czworonogów reprezentujących różne typy. Pierwsza propozycja wzorca powstała w 1892 r. i zakładała istnienie trzech odmian – długowłosej płowej i czarnej, krótkowłosej płowej i szorstkowłosej płowej. Opracowano też szczegółowe wytyczne dotyczące wyglądu.

W 1900 r. Królewskie Towarzystwo św. Huberta (belgijski związek kynologiczny) uznało dwie odmiany owczarków belgijskich – groenendaela i malinois (mechelaar). W 1914 r. wyróżniano już pięć wariantów barwnych – oprócz czterech znanych obecnie istniała jeszcze odmiana czarna krótkowłosa. Dopiero po 1963 r. ostatecznie pozostały cztery – groenendael (długowłosy czarny), tervueren (długowłosy płowy), malinois (krótkowłosy płowy) i lakenois (szorstkowłosy płowy).

Historia tervuerena rozpoczęła się w niewielkim malowniczym miasteczku o tej samej nazwie. Tamtejszy piwowar F. Corbeel był właścicielem dwóch płowych owczarków z czarnym nalotem na sierści – psa Toma i suki Poes. W 1895 r. z tej pary urodziła się Miss de Tervueren, która trafiła w ręce człowieka o nazwisku Danhieux, uważanego za twórcę tej odmiany. W 1897 r. ze związku tej suki ze słynnym czarnym Duc de Groenedael urodził się samiec Milsart (Milsor) de Tervueren – protoplasta długowłosej płowej odmiany owczarka belgijskiego.

W 1899 r. klub owczarka belgijskiego (Club du Chien de Berger Belge) postanowił, że jedynym uznanym kolorem u długowłosych owczarków będzie czarny. Spotkało się to ze sprzeciwem miłośników płowej odmiany i zaowocowało powołaniem w 1900 r. konkurencyjnej organizacji Berger Belge Club. Chociaż belgijski związek kynologiczny jej nie uznał, nie przeszkodziło to hodowcom tervuerenów kontynuować pracę i zdobywać nowych zwolenników.

Na skutek długotrwałego kojarzenia z sobą psów wyłącznie w celu otrzymania określonego koloru szaty, tervuereny zaczęły powoli tracić typowe dla siebie cechy. Ratując odmianę przed degradacją, zdecydowano się na wprowadzenie domieszki krwi groenendaeli. (W miotach czarnej odmiany od zawsze rodzą się tervuereny – zwykle wyrastają one jednak na psy ze słabszą maską).

Pierwsza wojna światowa poczyniła duże spustoszenie w hodowli (przeżyło tylko około 20 przedstawicieli tej odmiany), dlatego Królewskie Towarzystwo św. Huberta pozwoliło w celu odbudowy populacji na krzyżowanie z krótkowłosym malinois.