OWCZAREK SZETLANDZKI (SHELTIE)

Charakter
Wady i zalety
Zdrowie
Historia
Wzorzec
Ciekawostki

Charakter rasy owczarek szetlandzki

Owczarek szetlandzki (sheltie) to pies żywiołowy, o pogodnym usposobieniu i przyjaznym charakterze. Lubi, żeby się nim zajmować, domaga się od właściciela pieszczot i zainteresowania. Mocno przywiązuje się do rodziny i chce mieć wszystkich na oku. Jako zwierzak wrażliwy na nastroje panujące w otoczeniu, owczarek szetlandzki nie nadaje się do domów, w których panuje hałas i zamieszanie. Typowa dla rasy jest pewna nieufność okazywana w kontaktach z obcymi ludźmi, ale nie powinna się ona przekształcać w lękliwość.

Wesoły owczarek szetlandzki świetnie dogaduje się z dziećmi. Łagodny i tolerancyjny jest doskonałym towarzyszem starszych pociech, które z powodzeniem mogą z nim ćwiczyć pod okiem dorosłych. Jeśli w domu są kilkulatki, należy pilnować, aby nadmiernie nie niepokoiły zwierzaka, bo jak większość małych psów nie lubi niedelikatnego traktowania.

Czujny i ciekawski pies tej rasy jest dobrym stróżem, ale często zbyt hałaśliwym. Jeśli od szczeniaka nie zadbamy o prawidłowe wychowanie pupila, może skutecznie uprzykrzyć życie domownikom i sąsiadom.

Owczarek szetlandzki (sheltie) nie wdaje się w bójki z innymi psami, ale chętnie asystuje przy każdej awanturze. Może mieszkać z innymi czworonogami i bez problemu zaakceptuje też małe zwierzęta domowe.

Przedstawiciel tej rasy łatwo dostosuje się do każdych warunków. Dobrze czuje się zarówno w domu z ogrodem (nie nadaje się jednak do trzymania w kojcu), jak i w małym mieszkaniu, jeśli zapewnimy mu zajęcie i odpowiednią ilość ruchu – owczarek szetlandzki jest prawdziwym wulkanem energii. Niewybiegany i znudzony może psocić w domu i niszczyć rzeczy. Codzienne zabawy z pobratymcami, ćwiczenia z posłuszeństwa czy zabawa ulubioną piłką to konieczność, aby był szczęśliwy i zrównoważony.

Podczas spacerów sheltie zwykle nie oddala się od właściciela, ale jeśli nadarzy się okazja, chętnie pogoni za ptakiem, rowerem czy samochodem, dlatego w ruchliwych miejscach lepiej nie puszczać go luzem.

Umiejętności

Przodkowie sheltie pilnowali wiejskich zagród. Obecnie to przede wszystkim psy do towarzystwa. Doskonale sprawdzają się w psich sportach: agility, obedience, flyballu czy tańcu z psem, z powodzeniem startują też w konkursach pasienia.

Niektórzy przedstawiciele rasy nadają się do dogoterapii – odwiedzają pacjentów szpitali i osoby przebywające w domach opieki.

Szkolenie i wychowanie

Owczarki szetlandzkie uczą się chętnie i szybko – najlepiej podczas zabawy. Są bardzo ambitne, dlatego często robią więcej, niż się od nich wymaga. Jeśli dodamy do tego konsekwencję i cierpliwość przewodnika, to w stosunkowo krótkim czasie można osiągnąć z nimi niezłe wyniki szkoleniowe i sportowe.

Trudno na to liczyć w wypadku stosowania metod siłowych, bo zamkną się w sobie, staną się lękliwe lub nerwowe. Sheltie są też bardzo wrażliwe na podniesiony głos – z reguły wystarcza on za reprymendę.

Szczenięta rasy owczarek szetlandzki wymagają serdecznego, ale konsekwentnego traktowania. Trzeba zabierać je w obce miejsca, zapewnić socjalizację z ludźmi, innymi zwierzętami i różnymi zjawiskami. Przydadzą się też zajęcia w psim przedszkolu.

Dla kogo ta rasa

Sheltie nie wymaga dużego doświadczenia, dlatego nadaje się nawet dla początkujących właścicieli. Sprawdzi się zarówno w rodzinach z dziećmi, jak i w domach starszych osób. Odpowiednio wychowany nie sprawia kłopotów, ale potrzebuje sporo ruchu i ćwiczeń umysłowych. Owczarek szetlandzki może mieszać zarówno w mieście, jak i w domu z dostępem do ogrodu.

Wady i zalety rasy owczarek szetlandzki

Owczarek szetlandzki – jaki jest? Poznaj jego wady i zalety!

Wady

bywa hałaśliwy
może cierpieć na lęk separacyjny
przejawia skłonności do gonienia szybko poruszających się obiektów

Zalety

towarzyski i mocno przywiązany do rodziny
łagodny
nadaje się dla dzieci
tolerancyjny wobec innych psów i zwierząt domowych
bardzo inteligentny, chętnie się uczy
sprawdza się w psich sportach
nie wymaga dużego doświadczenia

Zdrowie rasy owczarek szetlandzki

Owczarki szetlandzkie to rasa długowieczna, dość odporna na choroby i warunki atmosferyczne. Doskonale czują się zimą, bardzo lubią śnieg i nie marzną. Ich dwuwarstwowa, gruba szata nie przemaka na deszczu, co jednak nie oznacza, że psa tej rasy można trzymać cały czas na dworze. Długi, gęsty włos latem chroni psa przed przegrzaniem, dlatego owczarek szetlandzki dobrze znosi upały, choć woli niższe temperatury.

Sheltie – podobnie jak owczarki szkockie, z którymi są spokrewnione – mają skłonności do kilku schorzeń typowych dla rasy. Dotyczy to przede wszystkim genetycznych chorób oczu: anomalii oka collie (CEA), która polega na niedorozwoju naczyniówki; postępującego zaniku siatkówki (PRA); dystrofii rogówki (CD) i katarakty.

Sporadycznie może się zdarzyć dysplazja stawów biodrowych i łokciowych, a także choroby nerek. Czasami u młodych psów występuje aseptyczna martwica głowy kości udowej. Z rzadka może się przytrafić przetrwały prawy łuk aorty, choroba nosa collie (uczulenie na słońce), która objawia się odbarwieniami i zmianami skórnymi w okolicach nosa i warg, czy dermatomiosis – choroba genetyczna powodująca zmiany skórne na głowie i trwałe wyłysienia oraz zaburzająca pracę wielu narządów wewnętrznych.

Starsze psy rasy owczarek szetlandzki mogą cierpieć z powodu zmian zwyrodnieniowych stawów i kręgosłupa. Owczarki szetlandzkie należą do grupy ras, u których występuje zmodyfikowany gen MDR, co sprawia, że są one wrażliwe na działanie niektórych leków czy środków przeciwko pasożytom.

Żywienie

Owczarek szetlandzki ma skłonności do tycia, dlatego mniej aktywnym przedstawicielom rasy nie powinno się podawać pokarmów o wysokiej zawartości białka i tłuszczu, bo szybko przybiorą na wadze. Można stosować gotowe karmy dla małych ras – najlepiej długowłosych – lub samodzielnie przygotowywać posiłki uzupełnione o preparaty wapniowo-witaminowe i mineralne. Dzienną porcję najlepiej podzielić na kilka mniejszych.

Szczenięta w okresie intensywnego wzrostu i wymiany zębów (do szóstego miesiąca życia) potrzebują większych dawek wapnia, co z kolei może prowadzić do nadmiernego usztywnienia chrząstki usznej (stojące uszy są wadą). Najlepiej więc nie stosować preparatów na własną rękę, lecz skonsultować się z doświadczonym hodowcą lub lekarzem weterynarii.

Młodym i dorosłym psom można okresowo podawać poprawiające stan włosów i skóry specyfiki z dodatkiem biotyny, alg morskich czy nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Pielęgnacja

Owczarek szetlandzki z reguły linieje dwa razy w roku: na wiosnę, gdy gubi podszerstek, i jesienią, kiedy wymienia włos okrywowy. Wypadanie podszerstka nie jest tak uciążliwe, jak mogłoby się wydawać – wychodzi on małymi kępkami, które dość łatwo dają się wyczesać, bez problemu też można je zebrać z podłogi. Utrata włosa okrywowego jest nieco bardziej dokuczliwa, ale łatwo się go sprząta – jest dość miękki, więc nie wbija się w dywany czy ubrania.

Szczenięca sierść jest bardzo miękka i puszysta, dlatego ma spore tendencje do kołtunienia się (u dorosłych psów dzieje się to rzadziej), zwłaszcza w okolicach uszu, pachwin, ogona i portek. Kołtunów nie wycinamy, tylko rozdzielamy palcami i delikatnie wyczesujemy (można zastosować specjalne preparaty, które to ułatwią).

Maluchy należy dość często szczotkować również po to, aby przyzwyczaić je do tej czynności. Właściwą strukturę szaty sheltie osiąga w wieku trzech, czterech lat. Dorosłego psa zwykle wystarczy wyczesać raz na tydzień lub dwa tygodnie (zbyt częste czesanie może spowodować nadmierną utratę włosa), uprzednio spryskując sierść odżywką mocno rozcieńczoną wodą. Z reguły używa się zwykłych szczotek z metalowymi drucikami, pudlówek (do rozczesywania zbitego włosa) i szczotek z włosia, dzięki którym nadamy szacie puszystości.

Pies tej rasy nie wymaga częstego kąpania. Jego włos jest prosty i śliski, dlatego dość łatwo sam się oczyszcza z błota i kurzu. Do kąpieli stosujemy delikatne szampony dla psów długowłosych i odżywki dla włosa długiego i szorstkiego, które po kilku minutach spłukujemy. Można także użyć kosmetyków niewymagających spłukiwania, ale wówczas nie powinny one natłuszczać sierści, lecz sprawiać, że stanie się śliska i puszysta.

Po kąpieli przeczesujemy włos pupila szczotką i suszymy suszarką ustawioną na średnią temperaturę. Latem możemy mu pozwolić wyschnąć w ruchu (zwierzak nie powinien leżeć, bo sierść się pogniecie i trudno ją będzie doprowadzić do porządku).

Na kilka dni przed wystawą sheltie powinno się wykąpać (przy użyciu tych samych kosmetyków co w wypadku zwykłej pielęgnacji) lub jedynie odświeżyć włos za pomocą suchych kosmetyków, jeśli pies jest w trakcie linienia. Potrzebna będzie także lekka korekta sierści na końcach uszu, aby nie sprawiała wrażenia potarganej. Stopom nadaje się owalny kształt i wyrównuje się końce piór na przednich i tylnych kończynach. Owczarka szetlandzkiego prezentujemy na ringówce w neutralnym lub kontrastowym kolorze.

Akcesoria

Owczarek szetlandzki powinien wychodzić na spacery w miękkiej obroży lub w dobrze dopasowanych szelkach i na tradycyjnej smyczy. Dla szetlanda najlepsze są pluszowe zabawki (przeznaczone dla zwierząt, maskotki dla dzieci się nie nadają), gumowe piłki, bawełniane sznurki i naturalne gryzaki (wędzone uszy, skóry, żwacze). Warto przyzwyczaić psa do transportera, który przyda się podczas wystaw czy zawodów sportowych.

Historia rasy owczarek szetlandzki

Owczarek szetlandzki (sheltie) należy do grupy psów pasterskich i zaganiających. Pochodzi z archipelagu Wysp Szetlandzkich leżących około 200 km na północ od wybrzeży Wielkiej Brytanii. Ta pagórkowata kraina odznacza się specyficznym klimatem – lata są tam krótkie i wilgotne, a zimy długie. Nie sprzyja to bujnej wegetacji roślin i sprawia, że żyjące tam zwierzęta – np. kuce szetlandzkie czy miniaturowe owce – są znacznie mniejsze niż ich kontynentalni kuzyni.

Na Szetlandach nie było drapieżników, które zagrażałyby zwierzętom gospodarskim, dlatego tamtejsze psy nie musiały bronić stad – ich rola ograniczała się jedynie do zadań pasterskich. Wyspiarze potrzebowali małego, lekkiego psa, który z łatwością porusza się po skalnym, często śliskim podłożu, i jest tani w utrzymaniu.

Przypuszcza się, że przodkowie sheltie przybyli na wyspy między 700 a 800 r. wraz z wikingami. Krew tych niewielkich czworonogów zwanych yakki prawdopodobnie płynie w żyłach wielu współczesnych ras, takich jak psy islandzkie, łajki czy psy grenlandzkie. Gdy w II połowie XV w. Szetlandy przeszły z rąk Norwegów pod panowanie Szkocji, przybywający tam szkoccy pasterze zastali małe psy w typie szpiców ze stojącymi uszami i zakręconymi ogonami (cechy te pojawiają się także u dzisiejszych sheltie, choć są niepożądane).

Nazywano je peerie (w języku staronorweskim znaczy to mały) lub toonie, co oznaczało kamienną zagrodę dla owiec lub chatę pasterza. Początkowo nie używano ich do zaganiania, pełniły raczej rolę psów zagrodowych i stróżujących.

Na przełomie XIX i XX w. w Wielkiej Brytanii zapanowała moda na miniaturowe zwierzęta z Wysp Szetlandzkich. Szkoccy handlarze końmi, którzy na wyspach kupowali miniaturowe kucyki, a także marynarze zaczęli przywozić do Anglii i Szkocji niewielkie pieski. Dość szybko wzbudziły one zainteresowanie brytyjskich hodowców, którzy postanowili stworzyć nową rasę.

Prawdopodobnie do wyhodowania współczesnych sheltie wykorzystano king charles spaniela, papillona i miniaturowego szpica pomeraniana. Ostateczny wygląd uzyskano dzięki domieszce krwi długowłosego owczarka szkockiego collie. Fizyczne podobieństwo do tego ostatniego do dziś ma decydujące znaczenie dla miłośników owczarków szetlandzkich.

W 1908 r. w Lerwick na największej wyspie Mainland założono Shetland Collie Club. Określenie shetland collie spotkało się ze sprzeciwem hodowców długowłosych owczarków szkockich collie, dlatego w 1914 r. zmieniono nazwę klubu na English Shetland Sheepdog Club (ESSC), a nazwę rasy na używaną obecnie.

Wtedy też sformułowano obowiązująca do dzisiaj zasadę, że owczarek szetlandzki powinien być podobny do wystawowego owczarka szkockiego collie w miniaturze (z drobnymi różnicami). W okresie międzywojennym powstało wiele znakomitych hodowli, m.in. Kilravock, Eltham Park, Houghton Hill, Greyhill czy Exford. Jednak największy wpływ na rozwój rasy miała założona w 1932 r. i działająca przez blisko 50 lat hodowla Riverhill.