KOOLIE

Charakter rasy koolie

Koolie jest ogromnie pracowity, niezmordowany i bezgranicznie oddany właścicielowi. Nawet w trudnych warunkach pracuje bez wytchnienia, bo to jego powołanie.

Umiejętności

Wykorzystywany jest do zaganiania owiec, kóz i bydła. Pracuje w stylu pośrednim między kelpie a owczarkami kontynentalnymi: w pasieniu w niewielkim stopniu używa oka. Potrafi grzbietować, czyli biegać po grzbietach owiec stłoczonych w zagrodzie.

Psy tej rasy są dość silne psychicznie, pełne energii i potrzebują dużo ruchu i zajęcia. Doskonale sprawdzają się w agility, tropieniu i sportowym posłuszeństwie. Pracują też jako psy ratownicze i terapeutyczne oraz są świetnymi towarzyszami ludzi aktywnych. Jeśli zaspokaja się ich potrzeby, w domu są wyciszone.

Szkolenie i wychowanie

W stosunku do obcych osób wiele koolie zachowuje dystans. Ze względu na tę wrodzoną nieufność nie można zaniedbywać socjalizacji. Niektóre jednak są przyjazne i otwarte na wszystkich. Akceptują w domu inne zwierzęta. Zwykle dogadują się też z innymi psami.

Dla kogo ta rasa

Jako właściciel tej rasy sprawi się osoba aktywna, która zapewni psu zajęcie fizyczne i umysłowe. Koolie można polecić miłośnikom psich sportów.

Wady i zalety rasy koolie

Wady

• wymaga sporo ruchu i zajęcia
• znudzony może być niszczycielem
• intensywnie linieje

Zalety

• chętny do współpracy
• jeśli zaspokaja się jego potrzeby, jest spokojny i zrównoważony
• nadaje się do psich sportów

Zdrowie rasy koolie

Koolie jest rasą zdrową i długowieczną. Nie są wyjątkiem psy pracujące w wieku 20 lat i cieszące się dobrym zdrowiem. Zawdzięczają to szerokiej puli genetycznej i selekcji pod kątem użytkowości.

Jedynym częściej spotykanym problemem zdrowotnym jest głuchota – dotyczy głównie tzw. podwójnych marmurków, czyli psów pochodzących ze skojarzenia dwóch marmurków. Gen merle (marmurkowatość) w podwójnej dawce powoduje ograniczenie pigmentu, czego skutkiem może być upośledzenie wzroku i słuchu. Wielu hodowców wciąż praktykuje takie kojarzenia, a szczenięta z nadmiarem bieli usypia. Co gorsza, niektórzy usypiają też zdrowe niemarmurkowe, bo za typowe dla rasy uznają tylko umaszczenie merle.

Oznacza to eliminację średnio połowy miotu, bo w wyniku skojarzenia dwóch psów merle statystycznie rodzi się połowa zwykłych marmurków, jedna czwarta podwójnych i jedna czwarta psów niemarmurkowych.

Klub rasy promuje skojarzenia merle z niemerle, w których nie ma ryzyka urodzenia podwójnych merle, ponieważ wtedy tylko jedno z rodziców może przekazać dzieciom ten gen. Głuchota czasem dotyka także psy mające dużo białej sierści na głowie, ale to akurat u koolie zdarza się rzadko, ponieważ hodowcy preferują małe białe znaczenia.

Sporadycznie występuje w rasie dysplazja biodrowa i łokciowa. Podejrzewa się też, że w efekcie krzyżówek z border collie i kelpie, koolie mogą być obciążone PRA czy CEA.

Żywienie

Jako typowy wiejski pastuch koolie nie jest specjalnie wymagający pod względem żywienia. Można podawać mu zarówno gotową karmę dobrej jakości, jak i pokarm przygotowywany w domu.

Pielęgnacja

Koolie są łatwe w pielęgnacji, przy czym nieco więcej uwagi wymaga szata półdługa. Linienie odbywa się zazwyczaj dwa razy w roku.

Historia rasy koolie

Koolie (czyt. kuli) to stara, licząca ok. 160 lat australijska rasa pasterska dopiero niedawno oficjalnie zarejestrowana. Wywodzi się od ras pasterskich, które trafiły na kontynent australijski z Europy. Wśród jej przodków są krótkowłose niebieskomarmurkowe i czarne podpalane collie ze Szkocji.

Te drugie dały początek australian cattle dogom. Robert Kaleski, jeden z twórców tej ostatniej rasy, miał powiedzieć (1911): „Mamy obecnie wiele odmian psów pracujących. Jedną z nich jest walijski heeler lub merle, popularnie określany jako niemiecki koolie”.

Historię psów pasterskich można poznać, śledząc historię owiec, bo zawsze wędrowały one razem. Do Australii sprowadzano owce z Wielkiej Brytanii i merynosy z Hiszpanii, Francji i Saksonii. Wszędzie są tam psy pasterskie, u których występuje marmurkowe umaszczenie. We Francji to owczarki pirenejskie (o krótkowłosym pysku), w Hiszpanii carea leonés, a w Niemczech staroniemieckie psy pasterskie z odmiany tiger. Stąd też pierwotna nazwa rasy – niemiecki koolie (także coolie, kuli, couli).

Twórca owczarka niemieckiego Max von Stephanitz w publikacji „Owczarek niemiecki w słowie i obrazie” (1925) pisze: „Australijscy hodowcy owiec byli pod takim wrażeniem niemieckich owczarków, że je importowali”. Następnie opisuje rasę niemiecki tiger jako „długo- lub krótkowłosą, ze stojącymi uszami i umaszczeniem merle, podobną w typie do psów spotykanych w Australii pod nazwą niemiecki collie”.

Wiele wskazuje też, że tigery mogły dotrzeć do Australii dużo wcześniej, np. wraz Niemcem przywiezionym  do pracy przez Elisabeth Macarthur, żonę Johna Macarthura, który zapoczątkował tam hodowlę merynosów.

Dlaczego w takim razie rasa tak długo nie była zarejestrowana? Po prostu psy te hodowano jako skutecznych pomocników w pracy i dopiero niedawno pojawiła się potrzeba ich rejestracji. Koolie stawały się coraz rzadsze, bo w rozległej Australii trudno było im znaleźć w okolicy partnera. Kojarzono je więc z innymi psami użytkowymi, np. kelpie czy border collie.

Miłośnicy rasy obawiali się, że zaniknie ona wkrótce, i w 2000 r. założyli Koolie Club of Australia (KCA, www.koolie.net). Nie chcąc, by nazwa wprowadzała w błąd, usunęli z niej słowo „niemiecki” i przyjęli pisownię przez „k”, by uniknąć mylenia z collie. Gdy rasa zaczęła być znana na świecie, dodano przymiotnik „australijski”, by wskazać na jej pochodzenie.

Klub liczy obecnie ponad 200 członków nie tylko z Australii, ale także ze Stanów Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Holandii i Niemiec. W 2002 r. powstało Working Koolie Association Australia (www.freewebs.com/workingkoolie), które skupia się z kolei na zachowaniu i promocji koolie jako psa pasterskiego, organizuje szkolenia i zawody. Ma członków także w Stanach Zjednoczonych.

Koolie występują w różnych typach, co jest naturalne dla rasy pracującej, nieselekcjonowanej pod kątem wyglądu i używanej w różnych warunkach. Psy te bywają więc małe i duże, drobne i potężne. Ich uszy są stojące, półstojące lub oklapnięte, a sierść krótka lub półdługa z piórem. Umaszczenia są podobne jak u owczarków australijskich (rasy amerykańskiej), ale także śniade i rude.

KCA nie stworzył wzorca rasy, bo jest zdania, że musi się ona jeszcze rozwinąć. Jeśli taki wzorzec powstanie, obejmie różne typy. Obecnie w KCA jest zarejestrowanych ponad 700 psów. Celem klubu jest zachowanie w rasie temperamentu i chęci do pracy. Księga rodowodowa jest wciąż otwarta dla czworonogów o nieznanym pochodzeniu. Klub zezwala też na krzyżówki z border collie i kelpie.

Koolie najbardziej popularne są w swojej ojczyźnie. Wszędzie indziej stanowią rzadkość, choć w Stanach Zjednoczonych jest ich coraz więcej. W Europie mieszka ich niewiele. Trochę koolie jest w Finlandii (kilka importów, urodziły się dwa mioty), w Niemczech, Holandii, Belgii (w 2011 suczka z tego kraju trafiła na jakiś czas do Polski). Obecnie w Polsce mieszkają młoda długowłosa suczka i krótkowłosy samiec koolie. W Europie było zaledwie kilka miotów tej unikatowej rasy.

Wzorzec rasy koolie

Koolie (australijski koolie) – rasa nieuznana przez FCI (pies pasterski)

• Kraj pochodzenia: Australia
• Charakter: pies chętny do współpracy, obdarzony instynktem pasterskim, oddany właścicielowi, wobec obcych zachowuje dystans, czujny stróż
• Wielkość: 38-56 cm
• Waga: 12-20 kg
• Szata: krótka (popularniejsza jako bardziej praktyczna) lub półdługa, dwuwarstwowa
• Maść: niebieskomarmurkowa, czekoladowomarmurkowa, czarna, czekoladowa, błękitna, izabelowata; często występują podpalania i białe znaczenia
• Długość życia: rasa długowieczna – wiele psów dożywa 18 lat
• Podatność na szkolenie: wysoka
• Aktywność: wysoka, potrzebuje dużo ruchu i zajęcia, ale w domu jest spokojny
• Koszty utrzymania: od 250 zł miesięcznie
• Odporność/podatność na choroby: bardzo odporny, ale podwójne marmurki mogą mieć upośledzony wzrok i słuch; ryzyko głuchoty dotyczy też psów, które mają dużo białej sierści; zdarza się dysplazja biodrowa i łokciowa
• Możliwość nabycia szczeniaka: na razie tylko za granicą

Ciekawostki o rasie koolie

Wiele koolie dożywa 18 lat, ale odnotowano przypadki psów, które dotrwały do 26. roku życia!