CHART POLSKI

Charakter rasy chart polski

Chart polski jest psem opanowanym, powściągliwym i odważnym. W stosunku do własnej rodziny jest bardzo przywiązany i czuły. Pies tej rasy jest bardzo oddany swojemu właścicielowi, a odpowiednio prowadzony jest „psem jednego człowieka” i znakomitym kompanem w domu. Wobec obcych ludzi wykazuje dystans, dlatego może być czujnym stróżem posesji. Nie powinien jednak na stałe mieszkać w ogrodzie ani w kojcu.

Wobec obcych psów chart polski zwykle nie jest zaczepny, jednak jako pies obdarzony mocnym charakterem potrafi wdać się w bójkę, jeśli zostanie sprowokowany. Ma też silny instynkt terytorialny, dlatego nie zawsze będzie chciał wpuścić innego czworonoga towarzyszącego gościom odwiedzającym dom.

Chart polski wychowany razem z kotem, może mieszkać razem z nim w domu, jednak jeśli zobaczy kota na dworze, włączy się jego instynkt łowiecki. Należy przy tym pamiętać, że chart polski zazwyczaj nie zadowoli się samą pogonią, lecz faktycznie może upolować zwierzaka, dlatego w miejscach, gdzie chodzą wolnożyjące koty, należy go bezwzględnie trzymać na smyczy.

Choć pies ten zadowoli się krótkim, lecz intensywnym wysiłkiem (np. na coursingu), to chętnie podejmie też innego typu aktywności – np. będzie towarzyszył biegaczowi czy rowerzyście. Najlepiej czuje się w domu z ogrodem (powinien mieć jednak zapewnione spacery), ale przystosuje się też do życia w mieszkaniu – pod warunkiem spełnienia potrzeb dotyczących aktywności.

Umiejętności

Chart polski to rasa stworzona do polowań na różnego rodzaju zwierzynę – w tym na wilki. Zadaniem chartów było dogonienie zwierzęcia i zagryzienie go. Psy te musiały więc odznaczać się wyjątkową szybkością, zwinnością i wytrwałością. Musiały być także silne, odważne i nieustępliwe. Od chartów polskich wymagano ponadto posłuszeństwa podczas szkolenia.

Obecnie polowania z chartami są zakazane, ale chart polski doskonale spisuje się na torze, a zwłaszcza w biegach terenowych (w tzw. coursingu). Mając wszystkie „charcie” zalety, chart polski jest prócz tego zrównoważonym, pojętnym psem, którego można doskonale układać. Wiele chartów polskich ukończyło szkolenie na Psa Towarzyszącego (PT), kilka z nich brało udział w pokazach posłuszeństwa, a nawet w zawodach agility.

Szkolenie i wychowanie

Chart polski lubi współpracę z człowiekiem, pod warunkiem że nie będziemy go zanudzać wielokrotnymi powtórkami, lecz urozmaicać ćwiczenia i sowicie nagradzać. W szkoleniu psów tej rasy nie należy używać przemocy ani narzędzi awersyjnych – karany w ten sposób chart może zacząć unikać opiekuna, stać się bojaźliwy, a nawet agresywny. Szczególną uwagę należy poświęcić nauce przywołania.

Szczeniaki rasy chart polski wymagają starannej socjalizacji ze względu na niepewność w stosunku do obcych osób i skłonność do prowokowania konfliktów z innymi psami. Chartowi należy też zapewnić regularny kontakt z otoczeniem, by umiał odnaleźć się w różnorodnym środowisku.

Dla kogo ta rasa

Chart polski powinien trafić w ręce osoby, która posiada już pewne doświadczenie w wychowywaniu psów i która będzie w stanie zapewnić mu odpowiednią dawkę ruchu. Właściciel tej rasy powinien być zrównoważony i konsekwentny.

Wady i zalety rasy chart polski

Chart polski – jaki jest? Poznaj jego wady i zalety!

Wady

• ma silny instynkt łowiecki – chętnie poluje na różne zwierzęta
• dosyć niezależny i uparty
• nietrudno wywołać w nim agresję (szczególnie do innych zwierząt, ale też do ludzi)
• kosztowny w utrzymaniu

Zalety

• bardzo przywiązany do właściciela
• spokojny i zrównoważony
• w razie potrzeby może sprawdzić się jako stróż i obrońca
• podatny na układanie (jak na charta)
• nadaje się na towarzysza biegacza lub rowerzysty
• łatwy w pielęgnacji
• zdrowy i odporny

Zdrowie rasy chart polski

Charty polskie są psami bardzo zdrowymi. Są silne, sprawne i wytrzymałe. Dobrze znoszą niskie temperatury, pod warunkiem że są w ruchu. Pomimo obfitego podszerstka dosyć szybko się wychładzają, ponieważ mają cienką i mocno unaczynioną skórę oraz bardzo cienką warstewkę podskórnego tłuszczu.

Jak dotąd nie stwierdzono u chartów polskich szczególnych predyspozycji do chorób genetycznych. Młodemu psu należy zapewnić odpowiednią ilość ruchu, aby jego organizm prawidłowo się rozwijał. Szczeniąt i młodych psów nie wolno jednak przesadnie forsować, a do treningów należy psa wdrażać stopniowo.

Żywienie

Organizm charta nastawiony jest na maksymalną mobilizację w chwilach wysiłku. Jest to więc pies o szybkiej przemianie materii, a co za tym idzie – dużych wymaganiach pokarmowych. W jego podkasanym brzuchu nie ma jednak zbyt wiele miejsca, dlatego należy podawać mu pokarmy treściwe i wysokobiałkowe, a jeśli pies intensywnie trenuje, także wysokoenergetyczne. Za młodu charty powinny otrzymywać karmę odpowiednią dla psów ras dużych.

W żywieniu psów rasy chart polski stosować można zarówno wysokoenergetyczne karmy suche lub mokre, jak i posiłki przygotowywane w domu. Ze względu na duże ryzyko skrętu żołądka, psu tej rasy należy zapewnić minimum godzinny odpoczynek po każdym posiłku.

Pielęgnacja

Krótki włos charta polskiego nie wymaga szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych. W okresie linienia należy psa wyczesać raz na kilka dni, poza tym wystarczy rzadsze szczotkowanie. Do szczotkowania psa tej rasy doskonale nada się gumowe zgrzebło lub gumowa rękawica z wypustkami, która pomoże usunąć martwy włos, a przy okazji zapewni masaż skóry. Psa rasy chart posiłki kąpiemy tylko w razie potrzeby. Ponadto kontrolujemy stan uszu i zębów. Jeśli trzeba, przycinamy pazury.

Akcesoria

Pies rasy chart powinien wychodzić na spacery w szerokiej, dobrze dopasowanej obroży przeznaczonej dla chartów lub w szelkach typu guard z dodatkowym paskiem na klatce piersiowej. Smycz dla charta powinna mieć minimum 3 metry długości, natomiast na aktywne spacery warto zabierać ze sobą linkę treningową zapobiegającą ucieczce.

Chart polski potrzebuje dużego, miękkiego legowiska, które pozwoli mu swobodnie ułożyć się na boku. Kaganiec dla psa tej rasy powinien być dobrze dopasowany, lekki i umożliwiać zwierzakowi swobodne dyszenie. Zabawki dla charta powinny być wytrzymałe – najlepiej sprawdzą się mocne sznury do przeciągania i piłki z lanej gumy. Ciekawą zabawką dla psa rasy chart polski mogą być też szarpaki z naturalnym futrem.

Historia rasy chart polski

Chart polski to bardzo stara rasa. Już w kronikach Galla Anonima pojawiają się wzmianki o wydatkach dworu królewskiego na utrzymanie chartów. Według słownika staropolskiego, w XIII wieku stosowano ponad 300 określeń dotyczących chartów, co dowodzi, że w ówczesnej Polsce były to zwierzęta znane i popularne.

Pierwszy opis polowania z chartami znajdujemy w „Myślistwie z ogary” Jana Ostroroga, a pierwszy opis charta pochodzi z roku 1600 (A. Gostomski, „Gospodarstwo jeździeckie”). Kolejny opis polowania z chartami znajdziemy w poemacie Tomasza Bielawskiego „Myśliwiec”, wydanym w 1595 roku.

Wreszcie „La Nature” z 13 lipca 1895 roku, opisując wizytę Wielkiego Księcia Mikołaja na wystawie psów rasowych w Tuilleries, podaje następującą informację dotyczącą chartów polskich, stanowiących własność księcia: „Te krótkowłose charty pochodzą z Polski, skąd w dużej liczbie dostały się do Rosji wraz z wyprawą księcia Dymitra z 1505 roku; są one większe niż greyhoundy, ale mniej delikatne, a ich włos jest dłuższy”.

Wszystkie te dane potwierdzają, że chart polski występował na ziemiach polskich wcześniej niż borzoj i greyhound. Chart polski wykazuje wiele cech wspólnych z saluki – między innymi umaszczenie, którego nie spotyka się u innych krótkowłosych chartów ani u długowłosego borzoja. Takie maści jak domino, czarna podpalana czy trikolor są częste również u saluki. Jednocześnie u charta polskiego nie występuje umaszczenie czarne bez podpalań z białymi odmianami, tak częste u greyhounda.

Charty rozprzestrzeniły się w Europie dzięki migracjom plemion celtyckich. Celtowie bardzo cenili konne polowania z chartami, traktując to jako sport, a ich ouertragoi (w transkrypcji łacińskiej – vertragus), pochodzący z Azji, stał się przodkiem większości europejskich ras chartów.

Uważa się, że także chart polski pochodzi w prostej linii od chartów typu azjatyckiego. Podczas gdy Anglicy selekcjonowali swoje charty pod kątem prędkości, z jaką chwytały zające na stosunkowo ograniczonej przestrzeni, w Europie Centralnej, na wielkich równinnych przestrzeniach ówczesnej Polski, w suchym i ostrym klimacie, charty azjatyckie ewoluowały w kierunku psów większych, wytrwałych i silnych, używanych do polowania na każdą zwierzynę, w tym także na dropie, lisy i wilki.

Na nasze tereny charty azjatyckie dotarły także z koczowniczymi plemionami scytyjskimi. Źródła pisemne dowodzą, że w XVIII i XIX wieku pierwotny chart polski był krzyżowany z innymi chartami, w tym m.in. z wilczarzem i deerhoundem.

Czasy świetności chartów polskich minęły bezpowrotnie pod koniec XIX wieku, kiedy to – w efekcie postępujących podziałów gruntów – w pościgu za zwierzyną zaczęły przeszkadzać ogrodzenia. Znacznie zmniejszone pogłowie chartów polskich pozostało w niezbyt licznych psiarniach szlachty rozmiłowanej w tradycji, zwłaszcza w Polsce południowej – na Podolu i Ukrainie. Aż do II wojny światowej polowano z chartami w województwie kieleckim w majątku p.p. Niemojewskich – Oleszno Kieleckie było ostatnim bastionem charta polskiego.

II wojna światowa i ciężkie lata powojenne spowodowały prawie całkowitą zagładę tych pięknych psów. Losy tej rasy po wojnie były burzliwe i skomplikowane. Na terenach południowej Polski psy z rozproszonych psiarni dostały się na ogół w ręce kłusowników, więc jako wyjęte spod prawa były zawzięcie tępione przez myśliwych, straż leśną i milicję. Niszczono wówczas metodycznie wszystko, co „pańskie”. Mimo wszystko część chartów polskich przetrwała, a selekcja prowadzona pod kątem szybkości, sprawności i „bierczości” (zręczności w chwytaniu) pozwoliła zachować rasę w czystości.

W latach 70. grupa entuzjastów podjęła wysiłek ocalenia i restytucji rasy. W 1981 roku została otwarta księga wstępna dla chartów polskich. W roku 1989 rasa została oficjalnie uznana przez FCI, jako czwarta polska rasa.

Chart polski w Polsce

Prawo łowieckie w Polsce nakłada obowiązek uzyskania zezwolenia starosty na trzymanie i hodowanie chartów wszystkich ras, jak również ich mieszańców. Wniosek składa się w urzędzie miejskim w wydziale rolnictwa.

W wypadku psów rasowych najczęściej wymagane dokumenty to rodowód lub metryka (jeśli zwierzak nie jest zarejestrowany). Potrzebne będą też dane na temat wieku, płci, rasy, umaszczenia i numeru tatuażu lub czipa. Trzeba także dołączyć podanie z prośbą o wydanie zezwolenia. Czasem urzędnicy żądają również świadectwa weterynaryjnego o ogólnym stanie zdrowia psa.

Wzorzec rasy chart polski

Chart polski – grupa X FCI, sekcja 3, nr wzorca 333

• Kraj pochodzenia: Polska
• Charakter: pewny siebie, odważny i powściągliwy, w pościgu jest szybki, bardzo zręczny i wytrzymały, w akcji działa szybko i gwałtownie
• Wielkość: suki 68-75 cm, psy 70-80 cm
• Waga: 25-35 kg
• Szata: włos w dotyku sprężysty, dość twardy, ale nie drutowaty ani jedwabisty; niejednakowej długości na tułowiu: na kłębie włos dłuższy, na bokach, mostku i kończynach najkrótszy, brzuch pokryty delikatnym i rzadkim włosem. Na tylnej stronie ud i na spodniej stronie ogona włos jest dłuższy, ale też twardy; portki i pióro wyraźne.
• Maść: wszystkie kolory są dopuszczalne; brzegi powiek i wierzchołek nosa są czarne lub ciemne; jedynie przy maściach rozjaśnionych, takich jak beżowa lub błękitna, wierzchołek nosa jest odpowiednio beżowy lub błękitny.
• Długość życia: 10-12 lat
• Odporność na warunki atmosferyczne: wysoka
• Koszty utrzymania: od 250 zł miesięcznie
• Cena psa z rodowodem: 4000-5000 zł

Ciekawostki o rasie chart polski

Chart polski używany był do polowania na różnego typu zwierzynę – wykorzystywano to, że w pościgu jest szybki, bardzo zręczny i wytrwały. Na Podolu szczególnie cenioną rozrywką szlachty było polowanie, mające na celu złowienie wilka żywcem, do czego używano trójki chartów. Z kolei do polowania na zające używano na ogół dwóch chartów, ale szczególnie zdolne osobniki potrafiły złapać go w pojedynkę – te osiągały najwyższe ceny.

Charty polskie ścigały zwierzynę i zabijały ją, ale na ogół jej nie aportowały. Myśliwy musiał więc podążać za psami konno, aby po zakończonym pościgu odebrać im łup. Z chartami polskimi polowano także na lisa oraz na dropie.

Charty polskie charakteryzowały się niegdyś – i ta cecha została im do dziś – posłuszeństwem i karnością. Często polowano z nimi jako z tzw. chartami przystrzemiennymi (czy też postrzemiennymi), to jest takimi, które idą luzem przy koniu, a gonią tylko na komendę. Układanie chartów stanowiło wielką sztukę. Musiały one ruszać w pościg na polecenie i wracać do jeźdźca na sygnał rogu. Młode charty szkolono na ogół u boku tych starszych, bardziej doświadczonych.

Mniej posłuszne charty prowadzono w parach i na smyczy – był to długi rzemień zakończony pętlą, którą myśliwy przekładał przez ramię. Rzemień przechodził przez obroże obu chartów, a jego wolny koniec jeździec trzymał w ręku wraz z wodzami. Kiedy chciał spuścić psy, rzucał na ziemię koniec smyczy, a ruszające w pościg charty same się uwalniały.

W gwarze łowieckiej dwa charty nazywano „smyczą”. Psy z jednej pary (czy trójki) przebywały razem, także w psiarni. Były one zawsze starannie dobierane pod względem charakteru, możliwości fizycznych i własnych sympatii. „Smycz” musiała żyć w całkowitej harmonii, charty musiały się wzajemnie znać i rozumieć, aby mogły skutecznie współpracować w polu.

Zwykle do polowania używano dwóch chartów, trzeci pozostawał w domu lub – jak w przypadku polowania na wilka – trzymany był w odwodzie do ostatecznego ataku. Unikano łączenia chartów z różnych „smyczy”, jeśli nie były do tego wcześniej przygotowane, ponieważ na ogół nie dawało to dobrych rezultatów podczas polowania. Jeśli jeden z chartów był niedysponowany, jego towarzysz także nie brał udziału w polowaniu. Każda „smycz” miała swojego szczwacza, do którego charty wracały na określony sygnał dźwiękowy. W największych polowaniach potrafiło wziąć udział i dwadzieścia „smyczy”.