CHART AFRYKAŃSKI – AZAWAKH

Charakter rasy azawakh

Azawakh to jeden z pustynnych chartów obok saluki i sloughi. Na pierwszy rzut oka bardzo przypomina krótkowłosego sloughi, jednak różni się od niego paroma istotnymi szczegółami. Jest krótki, o sylwetce przypominającej kształtem odwrócony prostokąt (długość tułowia mniejsza niż wysokość w kłębie), z biodrami umieszczonymi wyżej niż kłąb. Jego ciało okrywa bardzo krótka, delikatna szata, a pod skórą wyraźnie rysują się kości i mięśnie.

Podobnie jak inne pustynne charty cechuje go wybitnie sucha budowa. Jest niebywale zwinny, porusza się jak kot. Cechą charakterystyczną tej rasy jest ruch. Podczas galopu pies wydaje się na chwilę zawisać nad ziemią.

Badania genetyczne pozwoliły ustalić, że azawakh pochodzi od afrykańskich psów pariasów i jest blisko spokrewniony ze sloughi z północno-zachodniej Afryki.

Natomiast mniej łączy go z innymi chartami. Jest to rasa uformowana przed tysiącami lat w dużym stopniu w izolacji od innych psów.

Zachowała wiele cech psów pierwotnych: oprócz wspomnianej już umiejętności polowania w grupie dużą nieufność wobec nieznanego, silny instynkt stróżowania, tworzenie złożonej hierarchii w obrębie stada, wydawanie wyjątkowych odgłosów, występowanie dodatkowych przedtrzonowców i silny instynkt kopania nor. Ponadto suki często maja cieczkę tylko raz w roku.

Świetnie znoszą upały, za to marzną już przy temperaturze +10° C. Bez ubranek się wiec nie obejdzie, a śpią najchętniej pod kołdra lub… przytulone jeden na drugim, bo preferują towarzystwo innych chartów.

W ojczyźnie azawakha hodowla wygląda zupełnie inaczej niż w krajach Zachodu czy wśród Beduinów z północy, którzy stosują świadomy dobór hodowlany. Nomadzi z Sahel nie wiedzą co to czystość rasy, a ich działania stanowią tylko dodatek do naturalnej selekcji, której podlegają psy w tym niezwykle trudnym środowisku. Zaraz po urodzeniu decydują, które szczenięta pozostawić przy życiu – zazwyczaj są to 2-3 maluchy płci męskiej. Na jedno obozowisko zwykle przypada tylko jedna suka, a ojcem szczeniąt zostaje dominujący na tym terenie samiec.

Obecnie nawet w swojej ojczyźnie charty te coraz rzadziej mają okazję wykazać się talentami łowieckimi. Powodem jest silne przetrzebienie populacji dzikich zwierząt. Nadal jednak są strażnikami stad, obozów i wiosek. Zazwyczaj ciche, podnoszą alarm, kiedy zobaczą lub wyczują coś niepokojącego. Uciszają się, gdy właściciel da im wyraźnie do zrozumienia, ze wszystko jest w porządku.

Dobrze zsocjalizowany azawakh uczy się grzecznie witać gości, a nawet okazuje sympatie tym bardziej zaprzyjaźnionym. Doskonała pamięć sprawia, ze raz spotkaną osobę potrafi rozpoznać dużo później, w innej sytuacji. Do obcych ludzi charty afrykańskie podchodzą z dystansem – nie są specjalnie zainteresowane nawiązywaniem znajomości. Takie zachowanie to wyraz typowej dla rasy nieufności.

Wobec własnej rodziny azawakhi pokazują zupełnie inne oblicze: są czułe i delikatne, lubią się przytulać. Generalnie to psy bardzo wrażliwe, źle znoszące ostre traktowanie, ale niektóre osobniki maja mocny charakter.

Umiejętności

Charty afrykańskie pilnują obozu, wioski czy stada zwierząt, polują na zające i gazele. W przeciwieństwie do większości chartów często pracują w stadzie – razem odganiają drapieżniki i polują. Ich bliski kuzyn sloughi preferuje samodzielne polowanie.

Tak jak inne charty, potrzebują sporo ruchu; powinny móc wybiegać się bez smyczy na ogrodzonym terenie. Mogą brać udział w coursingach i wyścigach torowych. Psy tej rasy cechuje też niezwykła wytrzymałość. Nadają na towarzyszy joggingu.

Szkolenie i wychowanie

Silna więź z przewodnikiem nie przeszkadza temu chartowi często działać samodzielnie. W praktyce występuje duże zróżnicowanie charakterów, od bardzo łagodnych do stosunkowo ostrych.

Niezwykle ważne są nieustająca socjalizacja i łagodne, lecz zdecydowane prowadzenie. Wówczas azawakh nie popada w konflikty z innymi psami, bez problemu przebiegają też jego kontakty z obcymi ludźmi. Natomiast trzymany w izolacji dziczeje i trudno go wychować.

Z tej przyczyny przylgnęła do rasy opinia psów niemal niemożliwych do ułożenia. Praca z nimi wymaga wiedzy i delikatności, lecz gdy nabiorą zaufania, można z nimi zrobić wszystko.

Dla kogo ta rasa

Właścicielem azawakha powinna być osoba doświadczona i konsekwentna, lecz niewymagająca równocześnie od tego psa bezwzględnego posłuszeństwa.

Wady i zalety rasy azawakh

Wady

• niezależny
• niektóre osobniki są mają trudniejszy charakter
• ma silny instynkt łowiecki
• zmarzluch

Zalety

• w domu cichy i spokojny
• bardzo czuły wobec rodziny
• łatwy w pielęgnacji
• odporny na wysokie temperatury

Zdrowie rasy azawakh

Selekcja naturalna sprawiła, ze rasa ta jest zdrowa i odporna. Psy rzadko ulegają kontuzjom, a jeśli już do tego dojdzie, to szybko dochodzą do siebie. W niektórych liniach zdarzają się epilepsja i syndrom Wobblera (choroba neurologiczna).

Żywienie

Psy tej rasy w żadnym wypadku nie mogą być przekarmiane ani też żywione karmą niskiej jakości. Dobrym pomysłem na żywienie jest mieszanka odtłuszczonego mięsa, ryżu i gotowanych warzyw, wzbogacona o suplementy.

Nie należy tego psa żywić karmami dla psów-niejadków, odpadkami rzeźnymi ani ludzkimi potrawami, zwłaszcza zawierającymi mąkę czy inne węglowodany. Najlepiej podawać trzy niewielkie posiłki dziennie.

Pielęgnacja

Pielęgnacja azawakha jest nieskomplikowana. Wystarczy wyczesać go od czasu do czasu, nieco częściej w okresie linienia. Ponadto powinno się kontrolować stan uszu, które będąc oklapnięte mogą być podatne na infekcje.

Historia rasy azawakh

Rasa występuje na terenie Mali, w Burkina Faso, Nigerii i południowej Algierii. Hodowana jest po dziś dzień przez nomadów z Sahary i przylegających do niej od południa terenów półpustynnych (tzw. Sahel).

Chart afrykański często jest nazywany psem Tuaregów. To wędrowny lud pasterski pochodzenia berberyjskiego, którego członkowie przez ponad dwa tysiąclecia prowadzili karawany przez Saharę. Obok Tuaregów psy te hodują także inne ludy koczownicze, np. Fula, jak również osiadły lud Hausa.

W Afryce rasa występuje w różnych umaszczeniach, nie tylko tych dopuszczanych przez wzorzec FCI. Obok popularnej maści rudej i pręgowanej można spotkać wiele psów z czarnym lub błękitnym nalotem, jak również z rozległymi białymi znaczeniami czy nawet łaciatych. Sporadycznie występują charty czarne lub błękitne, z podpalaniami lub bez.

Europejska populacja była oparta na zaledwie 13 psach  importowanych w latach 70. i 80. XX w. Potem nastąpiły dalsze importy, ale wiele z nich uznano za „nieczyste”, bo różniły się od psów hodowanych w Europie. Amerykański klub rasy, chcąc wrócić do jej oryginalnego typu, zmienił wzorzec, by lepiej oddawał rzeczywisty obraz afrykańskiego pogłowia tych psów.

Azawakhi ciągle jeszcze są stosunkowo rzadkie w Europie i Ameryce Północnej, ale grono ich miłośników ciągle rośnie. W Polsce rasa jest rzadka, ale działa już kilka hodowli.

Wzorzec rasy azawakh

Chart afrykański – azawakh – grupa X FCI, sekcja 3, nr wzorca 307

• Pochodzenie: okolice północnych granic Mali i Nigru; zbocza doliny rzeki Azawakh; patronat: Francja
• Charakter: pies pełen rezerwy wobec obcych, delikatny wobec rodziny i osób zaprzyjaźnionych; o silnym instynkcie łowieckim; czujny stróż, ale nie nadaje się na obrońcę
• Wielkość: psy 64-74 cm, suki 60-70 cm
• Waga: psy 20-25 kg, suki 15-20 kg
• Szata: krótka i delikatna; na brzuchu bardzo skąpa albo nawet całkowity jej brak
• Maść: płowa w różnych odcieniach od piaskowego do ciemnorudego lub pręgowana z tłem w odcieniach jak wyżej; może występować czarna maska; obowiązkowe są białe znaczenia na piersi i końcu ogona oraz łapach (palce albo skarpetki); białe znaczenia na głowie niekonieczne
• Długość życia: ok. 15 lat
• Podatność na szkolenie: niezbyt duża
• Aktywność: wysoka; azawakh musi móc swobodnie się wybiegać (w domu jest cichy i spokojny)
• Koszty utrzymania: od 250 zł miesięcznie
• Odporność/podatność na choroby: bardzo odporny; doskonale znosi upały, natomiast nie przepada za zimnem i wilgocią
• Możliwość nabycia szczeniaka: jest mało hodowli, na szczenię trzeba poczekać
• Cena psa z rodowodem: 2500-4000 zł

Ciekawostki o rasie azawakh

Azawakh potrafi osiągnąć prędkość aż 64 km/h.

Wzorzec azawakha został ustalony w 1982 roku dzięki informacjom o tej rasie zebranym przez Xaviera Przeździeckiego. Ten francuski oficer polskiego pochodzenia przyczynił się także do rozpowszechnienia tej rasy.