CHART AFGAŃSKI

Charakter rasy chart afgański

Chart afgański wygląda efektownie, jest dumny i pełen wdzięku. Sprawia wrażenie nieprzystępnego, ale w rzeczywistości jest wrażliwy i potrzebuje bliskiego kontaktu z właścicielem. Bardzo się przywiązuje, ale nie okazuje tego tak wylewnie jak psy innych ras. O jego oddaniu świadczą drobne oznaki, często dostrzegane tylko przez opiekuna.

Przedstawiciel tej rasy jest łagodny i tolerancyjny wobec dzieci. Sam długo zachowuje się jak rozbrykany szczeniak, dlatego z maluchami szybko znajduje wspólny język. Trzeba jednak pilnować, aby odpowiednio go traktowały i zbytnio nie niepokoiły.

Na ogół dobrze układają się jego stosunki z innymi psami i zwierzętami domowymi, ale na spacerze może odezwać się w nim instynkt myśliwski.

Choć w przeszłości pełnił rolę psa stróżującego, to nigdy nie był agresywny. Chroni swoje terytorium, ale nie należy oczekiwać od niego reakcji obronnych. Wobec obcych osób może początkowo zachowywać dystans i nieufność.

Afgan jest żywiołowy, potrzebuje więc sporo ruchu, w tym możliwości swobodnego biegania na otwartej przestrzeni. Skłonność do gonienia zwierzyny czy szybko poruszających się obiektów powoduje, że w mieście powinien chodzić na smyczy. Luzem można go puścić na ogrodzonym terenie lub tam, gdzie nie ma ruchu ulicznego.

Umiejętności

Charty potrafią poruszać się bardzo szybko, dlatego pierwotnie były używane do pościgów na otwartej przestrzeni. Należą do grupy wzrokowców, co znaczy, że polują, posługując się bystrym okiem. W ojczyźnie traktowano je tylko użytkowo i wykorzystywano jako psy myśliwskie na dużą zwierzynę (pantery śnieżne, lisy, zające i wilki), pomagały też sokolnikom. Pilnowały owiec i bydła, używano ich do stróżowania w osadach. Żołnierzom brytyjskim w Indiach służyły do przekazywania meldunków.

Obecnie afgany to psy do towarzystwa, ale sprawdzają się także w sporcie. Mogą brać udział w wyścigach torowych, podczas których oceniana jest szybkość i czystość biegu.

Inna konkurencja to coursing, czyli pogoń w otwartym terenie za sztucznym zającem, którego ruch imituje kluczenie prawdziwego zwierzaka. Na trasie umieszcza się naturalne przeszkody, które psy muszą pokonać, a także wzniesienia lub krzaki, za którymi mogłaby się schować się prawdziwa zwierzyna. Psy startują w parach dobranych losowo, dlatego noszą kagańce. Ocenia się każdego z osobna, a pod uwagę bierze się zaciętość, zwinność, inteligencję i sposób pokonywania przeszkód.

Trzecią konkurencją są próby pracy w naturalnych warunkach (tzw. smycze chartów), w których startują dwa lub trzy psy. Najlepiej, gdy są one własnością jednej osoby lub pracowały już razem. Ocenia się ich współpracę, wytrwałość, odwagę i zaciętość w pogoni za sztucznym wabikiem.

Szkolenie i wychowanie

Opinia, że afgany są niezbyt mądrymi psami, jest niesłuszna. Po prostu ich inteligencja nie polega na szybkości wykonywania poleceń, ale na zaradności i sprycie. W kraju pochodzenia traktowano je dość szorstko i musiały same zapracować na utrzymanie. Dzięki temu są samodzielne i potrafią się przystosować do każdych warunków.

Uczą się łatwo i rozumieją, czego się od nich wymaga, ale niezależność sprawia, że reagują z pozornym ociąganiem i niechęcią. Niedoświadczeni właściciele zwykle się wtedy irytują i podnoszą głos, co jeszcze bardziej spowalnia psa.

Afgan wymaga łagodnego i serdecznego traktowania. Nagradzany i konsekwentnie traktowany chętnie współpracuje z człowiekiem, ale trzeba pamiętać, że nigdy nie będzie psem bezwzględnie posłusznym.

Szczenięta wymagają dużo uwagi i cierpliwości. Bardzo ważna jest wczesna socjalizacja – maluch, który zbyt długo jest izolowany od świata, może później reagować lękiem na nowości. Musi poznawać inne psy, ludzi i różne sytuacje. Dobrze zrobią mu zajęcia w psim przedszkolu.

Dla kogo ta rasa

Chart afgański jest wymagający zarówno pod względem wychowania, aktywności fizycznej, jak i pielęgnacji. Poznają się na nim koneserzy, którzy docenią jego niezależność i nie będą oczekiwać bezwzględnego posłuszeństwa.

Wady i zalety rasy chart afgański

Wady

• wymaga pracochłonnej i systematycznej pielęgnacji
• ma silny instynkt pogoni
• niezależny i raczej trudny do szkolenia

Zalety

Zdrowie rasy chart afgański

Chart afgański jest odporny i dobrze znosi każde warunki atmosferyczne. W czasie upałów trzeba jednak zapewnić mu zacienione miejsce do odpoczynku i dostęp do wody; można też przykryć go mokrym ręcznikiem. Długie spacery najlepiej odbywać wcześnie rano lub wieczorem. Jesienna wilgoć i słota mu nie przeszkadzają, ale sprzyjają powstawaniu kołtunów.

Najczęściej spotykaną przypadłością w tej rasie jest katarakta (zaćma), która prowadzi do zmętnienia soczewki i utraty wzroku. Długie, wiszące i mocno owłosione uszy są narażone na infekcje, więc wymagają systematycznej kontroli.

Niekiedy zdarzają się alergie o różnym podłożu, astma, a w starszym wieku problemy kardiologiczne i nowotwory.

Sporadycznie występuje chylothorax (wysięk w opłucnej), który jest wynikiem gromadzenia się płynu limfatycznego w jamie opłucnej i prowadzi do duszności oraz przyśpieszonego oddechu. Jak wszystkie charty, afgany są nadwrażliwe na środki stosowane podczas narkozy, a także na ból. Należy im regularnie usuwać kamień nazębny.

Żywienie

Charty afgańskie mają skłonności do przybierania na wadze, dlatego rodzaj pożywienia trzeba dostosować do trybu życia danego psa. Można podawać im zarówno gotowe karmy dobrej jakości, jak i domowe jedzenie.

Suche karmy są szczególnie polecane w wypadku szczeniąt, które szybko rosną i niedobór lub nadmiar mikroelementów może mieć niekorzystny wpływ na ich kościec.

Domowe menu trzeba uzupełnić preparatami wapniowo-witaminowymi i mineralnymi (po konsultacji z weterynarzem lub doświadczonym hodowcą). Suki po rui tracą zwykle duże ilości włosa, dlatego stosuje się suplementy wspomagające regenerację skóry i odbudowę szaty.

Dzienną porcję dla dorosłego psa najlepiej podzielić na dwa lub trzy posiłki i zapewnić mu spokój po jedzeniu. Z powodu długiej szyi i kończyn pochylanie się do samej ziemi jest dla charta niewygodne, dlatego miskę można postawić na lekkim podwyższeniu.

Pielęgnacja

Pozbawiona podszerstka szata charta afgańskiego często się kołtuni, dlatego pielęgnacja psa tej rasy jest pracochłonna i wymaga systematyczności. Jej koszty stanowią też sporą część miesięcznych wydatków na utrzymanie czworonoga.

Afgan co prawda nie linieje sezonowo, ale niewielkie ilości włosów wypadają same lub podczas szczotkowania. Są jednak miękkie, zbijają się w niewielkie kulki i łatwo je usunąć z tapicerki czy dywanów.

Szczenięta do ok. półtora roku pokryte są puchem, który stopniowo tracą, a w jego miejsce wyrastają jedwabiste (czasem wełniste lub mieszane) włosy. Na grzbiecie pojawia się siodło z charakterystyczną krótką i zwartą sierścią. Długi włos rośnie przez całe życie psa i dopiero kilkuletni osobnik ma w pełni dojrzałą szatę.

Do pielęgnacji przyzwyczajamy już kilkumiesięczne szczenięta, gdy ich sierść jest jeszcze krótka. Dorosłego psa – po uprzednim zwilżeniu włosów – czeszemy co dwa dni szczotką z zabezpieczonymi drucikami i metalowym grzebieniem. Kołtuny rozrywamy palcami i dokładnie rozczesujemy (dostępne są preparaty, które to ułatwiają). Po spacerze należy usunąć z sierści rzepy, patyki, nasiona.

Aby pies miał imponującą szatę, trzeba go kąpać raz w tygodniu (przy włosie wełnistym i w okresie wymiany szaty na dorosłą nawet co trzy, pięć dni). Stosujemy kosmetyki dla długiej sierści (szampon i odżywka), np. z lanoliną, które nawilżą sierść. W czasie mycia nie mierzwimy sierści, szampon rozprowadzamy od podstawy włosów po ich końce. Następnie nanosimy odżywkę, którą spłukujemy lub pozostawiamy na psie. Włosy wyciskamy w ręcznik i suszymy suszarką ustawioną na średnią temperaturę, jednocześnie rozczesując je szczotką z długimi drucikami.

Może to zająć od półtorej godziny do nawet trzech godzin. Konieczne jest też regularne skracanie pazurów, jeśli zwierzak sam ich nie ściera.

Przygotowanie afgana do wystawy przebiega podobnie jak codzienna pielęgnacja. Przed pokazem można użyć kosmetyków antystatycznych i obciążających włosy. Charta afgańskiego prezentujemy na ringówce dopasowanej do umaszczenia. Można go ustawiać i przytrzymywać lub wystawiać z tzw. wolnej ręki (pies stoi sam).

Akcesoria

Afgany mają dość wąskie głowy i wrażliwe szyje, dlatego wskazane są szerokie charcie obroże. W pierwszych miesiącach lepiej używać zwykłych mocnych smyczy, automatyczne sprawdzą się raczej u starszych psów, które potrafią już spokojnie spacerować.

Często można spotkać psy tej rasy ubrane w czapki – tzw. snood – które chronią długi włos na uszach przed zniszczeniem.

Historia rasy chart afgański

Pochodzenie charta afgańskiego nie jest dokładnie znane, ale legenda głosi, że jego korzenie sięgają czasów biblijnych, psy tej rasy miał bowiem zabrać z sobą na arkę Noe. Najstarsze odnalezione szczątki czworonogów w tym typie pochodzą sprzed około 6 tys. lat. Według badaczy mogły one należeć zarówno do afganów, jak i chartów perskich saluki, gdyż rasy te są blisko z sobą spokrewnione. Sceptycy podważają jednak wiarygodność znaleziska. Afgańczycy zaś mówią, że „psy te przybyły znikąd i po prostu są”.

Możliwe, że przodek charta afgańskiego przywędrował z Afryki Północnej lub z Persji (dziś Iran). Z kolei pierwotna nazwa rasy tazi i podobieństwo do charta środkowoazjatyckiego tazy, a także sąsiedztwo Rosji i Afganistanu mogą wskazywać na wspólny początek rasy.

Afgany powstały zapewne w wyniku selekcji psów o najdłuższej szacie. Inne nazwy, których używano w odniesieniu do nich, to: balkh, barkuzy lub chart kabulski. Rasa szybko rozprzestrzeniła się w rejonach przygranicznych i w Indiach. Początkowo nie wolno było sprzedawać tych psów cudzoziemcom i dopiero na początku XX w. pierwsi przedstawiciele rasy pojawili się w Stanach Zjednoczonych i w Europie.

Najbardziej znanym afganem był Zardin, którego przywiózł z Indii do Wielkiej Brytanii kapitan John Barff. Po raz pierwszy pokazano go w 1907 r. na wystawie w Crystal Palace, gdzie zwyciężył w swojej klasie i wzbudził sensację. Wygrał potem jeszcze wiele pokazów, a jego sława dotarła do pałacu Buckingham. Pozostawił po sobie jeden miot, ale żył na tyle długo, aby wpisać się na stałe do historii rasy – jego wygląd posłużył do opracowania pierwszego wzorca.

W latach 20. XX w. hodowano charty afgańskie w dwóch typach. Pierwszy – zwany także pustynnym – to zwierzęta z hodowli majora Bell-Murraya. Cechowały je wysoki wzrost, lekka budowa ciała, skąpe owłosienie, długa szyja i nisko osadzony ogon zakończony pierścieniem.

Drugi typ zwany ghzani lub górski pochodził z hodowli Mary Amps. Były to psy grubokościste, miały mocno kątowane kończyny, dobrze wysklepioną klatkę piersiową i obfitą szatę. Powszechne kojarzenie obu typów na początku lat 30. XX w. spowodowało, że obecne charty mało przypominają swoich afgańskich przodków.

Pierwszy klub hodowców powstał w Wielkiej Brytanii w 1926 r. W tym kraju w hodowli Khanabad należącej do autorki monografii rasy Margaret Niblock urodził się pierwszy pies o błękitnym umaszczeniu i dzięki jej staraniom wprowadzono ten kolor do wzorca. W Stanach Zjednoczonych charta afgańskiego uznano w latach 30. XX w.

Chart afgański w Polsce

W Polsce pierwszy miot afganów przyszedł na świat w 1971 r. w hodowli Afgan-Pol Krystyny Pyrkosz. Matką szczeniąt była Shima EI-Kandahar przywieziona ze Szwecji, a ojcem Ghanton’s Osiris mieszkający w Czechosłowacji. Następny miot urodził się w 1973 r. w hodowli Hari-Rud Mieczysława Izydorczyka po tej samej parze rodziców.

Rok później pojawiły się szczenięta w hodowli Kontrapunkt Janiny Staniszewskiej-Borkowskiej, których rodzicami byli importowana z Anglii Sherdil Sahara Patrycja i Asper Dehak Nasar z Czechosłowacji. W połowie lat 70. i na początku 80. XX w. popularność rasy w Polsce była ogromna.

Wzorzec rasy chart afgański

Chart afgański – grupa X FCI, sekcja 1, nr wzorca 228

• Kraj pochodzenia: Afganistan; patronat: Wielka Brytania
• Wielkość: wysokość w kłębie psów 68-74 cm, suk 63-69 cm
• Szata: włos długi, bardzo delikatny na bokach, łopatkach, żebrach, kończynach przednich i tylnych; u dorosłych psów na grzbiecie i lędźwiach występuje tzw. siodło z krótkim, przylegającym włosem; od czoła ku tyłowi głowy włosy są długie i tworzą jedwabisty kosmyk; na kufie sierść krótka; uszy obficie porośnięte
• Maść: wszystkie kolory dopuszczalne
• Dojrzałość: 4 lata
• Długość życia: 12 lat
• Odporność na warunki atmosferyczne: duża
• Koszty utrzymania: od 350 zł miesięcznie
• Cena psa z rodowodem: 3500-6000 zł

Ciekawostki o rasie chart afgański

Charty były pierwszymi wyspecjalizowanymi psami, jakie pozyskał człowiek. Potrafią rozwijać duże szybkości, dlatego wykorzystywano je do pościgów na otwartej przestrzeni. Należą do grupy tzw. wzrokowców, co oznacza, że polując posługują się wyłącznie bystrym wzrokiem.