Przegrzanie i udar cieplny u psa. Jak je rozpoznać i reagować?

Letnie upały nie sprzyjają czworonogom. Niemal całkowicie pozbawione gruczołów potowych psiaki nie potrafią regulować temperatury swojego ciała poprzez pocenie się. Ich głównym sposobem na oddawanie ciepła jest dyszenie, które nie jest jednak zbyt skuteczne podczas prawdziwych upałów… W zależności od wielkości, rasy i stanu zdrowia psiak inaczej będzie reagował na daną temperaturę. Jednak udar może dotknąć każdego zwierzaka, a zbytnie przegrzanie organizmu może skończyć się nawet śmiercią. Dlatego opiekun psa powinien umieć rozpoznać przegrzanie u psa, by móc szybko zareagować i zapobiec prawdziwej tragedii!

Czym jest udar cieplny?

Udar cieplny (porażenie) to skutek przegrzania organizmu. Dochodzi do niego wskutek utrudnionego oddawania nadmiaru ciepła. Jest to potencjalnie śmiertelny stan chorobowy. Prowadzi do dysfunkcji układu nerwowego oraz uszkodzenia narządów wewnętrznych. Niewydolność układu oddechowego i krążeniowego, bez udzielenia natychmiastowej pomocy, prowadzi do śmierci. Przegrzanie głowy może natomiast prowadzić do zapalenia opon mózgowych.

Psy narażone są na udar głównie podczas lata, jednak może on spotkać także czworonogi wiosną lub jesienią. Zostawienie pupila w nagrzanym, zamkniętym samochodzie, niezapewnienie mu wystarczającej ilości wody do picia lub schronienia przed słońcem może doprowadzić do przegrzania nie tylko w upalny dzień!

Termoregulacja u psów

Psy to zwierzęta w szczególny sposób wrażliwe są na wysokie temperatury. Prawie całkowicie pozbawione są możliwości pocenia się. W celu ochłodzenia organizmu korzystają głównie z ziajania, które jednak często okazuje się niewystarczające, by przeciwdziałać przegrzaniu.

Podczas wysokich temperatur dochodzi też do naczyń krwionośnych i przyspieszenie krążenia krwi, co umożliwia psom pozbywanie się nadmiaru ciepła także przez skórę. Jednak im bardziej temperatura otoczenia zbliża się do temperatury ciała psa, tym taki sposób chłodzenia staje się nieskuteczny. Już przy 31 stopniach C oddawanie nadmiaru ciepła poprzez skórę staje się dla psa całkowicie niemożliwe.

Również psia sierść ma niewielką zdolność do zatrzymania gorąca napływającego ze środowiska. Zdolność izolacji od wysokich temperatur najlepiej zapewnia psom dokładnie wyczesana z nadmiaru podszerstka okrywa włosowa. Jednak nawet najlepiej zadbana sierść nie uchroni psa przed skrajnym upałem.

Do chłodzenia organizmu psy potrafią także wykorzystywać środowisko. Możliwość schronienia się w cieniu daje psu możliwość ograniczenia negatywnego działania promieni słonecznych podczas upałów. Również dostęp do wody znacznie pomaga czworonogom w utrzymaniu właściwej temperatury ciała – parująca z psiej skóry woda pozwala na oddanie znacznej ilości ciepła. Picie dużych ilości chłodnej wody także jest jedną z czynności, która daje psom ulgę, kiedy jest im za gorąco.

W jakich temperaturach pies czuje się najlepiej?

Strefa komfortu cieplnego dla większości psów znajduje się między 18 a 25 stopniami C. Przebywające w tym zakresie temperatur czworonogi nie muszą poświęcać energii na ogrzanie lub chłodzenie swojego organizmu. Poza tym przedziałem znajdują się także wartości krytyczne, których przekroczenie skutkować może wyziębieniem lub przegrzaniem organizmu psa. Dłuższe przebywanie w temperaturach przekraczających te wartości krytyczne może skończyć się nawet śmiercią zwierzaka. Wartości krytyczne są indywidualne dla każdego psa.

Jakie psy są szczególnie narażone na przegrzanie?

Zdolność do poradzenia sobie w wysokich temperaturach jest różna dla każdego psa. Zależy nie tylko od rasy, czyli wielkości, rodzaju futra i kształtu głowy, ale także od wieku i stanu zdrowia czworonoga.

Mniejsze psy zniosą więcej!

Psy, które należą do większych ras, są dużo wrażliwsze na wysokie temperatury niż ich miniaturowi koledzy. Wynika to z faktu, że im mniejszy psiak, tym proporcjonalnie większą ma powierzchnię skóry, przez którą może oddać choć trochę ciepła do otoczenia. Ta zaleta małych zwierzaków obraca się w wadę w okresie zimowym – straty ciepła podczas mrozów są u nich znacznie większe niż u dużych psów.

Krótszy pysk to więcej problemów

Psiaki o krótkich pyskach są o wiele bardziej podatne na przegrzanie niż pozostałe rasy psów. Ich dyszenie jest mniej skuteczne i nie pozwala na efektywne chłodzenie. Występujące u ras brachycefalicznych częste problemy z drogami oddechowymi dodatkowo utrudniają tym psom oddychanie, szczególnie w momencie ekscytacji lub nawet niewielkiego wysiłku fizycznego. Z tego powodu psy takie jak mops czy shih tzu w gorące dni powinny być otoczone szczególną opieką. Właściciele krótkopyskich pupili nie powinni nigdy sugerować się innymi czworonogami – wysoka temperatura wciąż odpowiednia dla owczarka niemieckiego może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia u buldoga francuskiego!

Brak futra nie pomoże przy upale

Na szybsze przegrzanie narażone są też w szczególności psy pozbawione futra. Naga skóra grzywaczy chińskich czy nagich psów meksykańskich nie jest w żaden sposób chroniona przed wysokimi temperaturami. Również golenie psów podczas upałów może być dla nich niebezpieczne i stwarzać ryzyko udaru! Jednak nie tylko brak futra może być groźny dla psiego zdrowia – psy obdarzone wyjątkowo grubą sierścią, przystosowaną do chronienia przed mrozem, mogą czuć się źle podczas lata. Z tego względu psy ras husky czy malamut w okresie letnim powinny być dokładnie wyczesywane ze zbędnego podszerstka. Częste zabiegi pielęgnacyjne pozwolą sierści na prawidłowe pełnienie swoich termoizolacyjnych funkcji.

Kolejnym czynnikiem, który wpływa na psią tolerancję temperatur, jest kolor czworonoga. Można łatwo sobie wyobrazić, że im ciemniejszy psiak, tym szybciej będzie się nagrzewał na słońcu. Podczas letnich upałów koniecznie więc trzeba wziąć pod uwagę także ubarwienie naszego zwierzęcia.

Szczeniętom i seniorom może być za gorąco

Psiaki poniżej 6. miesiąca życia mogą być szczególnie wrażliwe na wysokie temperatury, nawet jeśli nie mają innych cech, które mogłyby spowodować przegrzanie. Zdolności do regulacji ciepłoty ciała u szczeniąt nie są jeszcze w pełni rozwinięte, psiaki te wymagają więc szczególnej uwagi podczas letnich zabaw na dworze. Również psy starsze, osłabione i schorowane nie powinny być podczas upałów pozostawiane bez nadzoru, gdyż bardzo szybko mogą dostać udaru cieplnego.

Ten grubas się nie poci!

Osobną kategorią psów, które mogą łatwo ulec przegrzaniu, są psy cierpiące na nadwagę i otyłość. Warstwa tłuszczu u psich grubasów skutecznie zapobiega efektywnemu chłodzeniu się tych zwierząt. Nadmiarowe kilogramy przyjmują znajdujące się w otoczeniu ciepło i niechętnie je oddają. U otyłych psów nawet poruszanie się jest stosunkowo dużym wysiłkiem, który już sam w sobie podnosi ich temperaturę ciała!

Jak rozpoznać udar cieplny u psa?

O tym, że upał staje się uciążliwy dla naszego psa, świadczyć może przede wszystkim przyspieszony oddech, zostawianie mokrych śladów łap na asfalcie i zmiana koloru psich dziąseł na ciemnoczerwony. Dalszy wzrost temperatur lub pozostawienie psa w pełnym słońcu może doprowadzić do udaru cieplnego, którego objawy będą już znacznie bardziej wyraźne.

Objawy udaru cieplnego u psa

Do oznak udaru słonecznego u psa zalicza się:

• podwyższoną temperaturę ciała,
• ciężkie dyszenie lub szybki oddech,
• ślinotok,
• przeszklone oczy,
• wzmożone pragnienie,
• przyspieszone bicie serca,
• ciemnoczerwone dziąsła i język,
• wymioty i biegunkę,
• drgawki,
• utratę przytomności.

Psiaka z takimi objawami należy natychmiast przenieść w chłodne, zacienione miejsce. Jeśli wciąż jest przytomny, powinien dostać do picia chłodną wodę podawaną niewielkimi porcjami. Gdy tylko jego stan się poprawi, należy zabrać go do weterynarza. W przypadku utraty przytomności psa również należy natychmiastowo skontaktować się z weterynarzem i zawieźć go do najbliższej kliniki tuż po ustabilizowaniu się temperatury.

Co robić w przypadku przegrzania psa?

W celu zwiększenia szans psa na przeżycie liczy się szybkie udzielenie pierwszej pomocy. Jak to zrobić?

• Przenieś psa w chłodne, zacienione miejsce. Pamiętaj – chłodne nie oznacza zupełnie zimne!
• Zapewnij dostęp świeżego, chłodniejszego powietrza (wiatrak, klimatyzator).
• Sprawdź błony śluzowe zwierzęcia. Jeśli są zaczerwienione, głowa powinna znajdować się wyżej, przy bladych głowę układamy nieco niżej niż tułów.
• W międzyczasie kontroluj temperaturę ciała pupila za pomocą termometru umieszczonego w odbycie – schładzanie powinno być kontynuowane tak długo, aż temperatura spadnie do 40 stopni.
• Nie zostawiaj psa samego! Jeśli u psa wystąpią drgawki, należy odpowiednio go zabezpieczyć, by nie zrobił sobie krzywdy.
• Obłóż psa mokrymi, ale nie lodowatymi ręcznikami. Dobrze jest położyć mokry kompres na kark i głowę zwierzęcia, a także schłodzić okolice pach i pachwin.

• Nie wrzucaj psa do lodowatej wody (czy to w stawie, czy w wannie), gdyż może to doprowadzić do szoku termicznego i pogłębić negatywne skutki udaru.
• Bezwzględnie daj psu chłodną, czystą wodę do picia, można zaproponować też do lizania kostki lodu i zwilżać nim język i nos zwierzaka.
• Nie podawaj żadnych leków ani karmy czy smakołyków!
• Następnie niezwłocznie udaj się do lecznicy lub wezwijmy lekarza weterynarii na miejsce. Niezbędna może być płynoterapia dożylna, leki moczopędne, regulujące poziom cukru, a w razie potrzeby glikokortysteroidy przeciwdziałające obrzękowi mózgu i leki nasercowe.

Jak chronić psa przed przegrzaniem i udarem cieplnym?

Na wynikającą z wieku, wielkości czy koloru psa wrażliwość na upały opiekun czworonoga nie ma żadnego wpływu. Jednak można zapewnić psu warunki, w których wysokie temperatury będą dla niego bardziej znośne. By zminimalizować ryzyko potencjalnie śmiertelnego udaru cieplnego u psa, należy przede wszystkim unikać wystawiania psa na działanie wysokich temperatur. Powinniśmy więc na dłuższe spacery w trakcie upałów wybierać się we wczesnych godzinach porannych lub późnym wieczorem, a w ciągu dnia unikać wszelkiej aktywności fizycznej.

Psiak powinien mieć także zapewniony stały dostęp do czystej wody, gdyż odwodnienie znacząco zwiększa ryzyko udaru u psa. Butelka z wodą powinna nam towarzyszyć również podczas każdego wyjścia z domu. Psy przebywające w ogrodzie powinny mieć możliwość schowania się w cieniu – pod wiatą, drzewami lub w chłodnym garażu. Warto także postawić w ogrodzie basen dla psa.

Podczas letnich upałów musimy też szczególnie zadbać o sierść psa – wyczesana z martwego podszerstka sierść izoluje skórę czworonoga od otaczającego go gorącego powietrza. Nie należy natomiast golić psa na czas upałów, gdyż sierść zapobiega poparzeniom słonecznym. Wyjątkowo niewskazany będzie także kaganiec weterynaryjny, który uniemożliwia psu swobodne dyszenie oraz pozostawianie psa w samochodzie bez opieki.

Upały potrafią być zabójcze dla psów!

Podczas wysokich temperatur wszystkie psy są w jakimś stopniu narażone na przegrzanie – bez względu na rasę, wielkość czy kształt pyska. Dlatego wszyscy opiekunowie muszą zwracać uwagę na zachowanie swojego psa i wiedzieć, kiedy konieczna jest wizyta u weterynarza. Jeśli zaobserwujesz u zwierzaka jakiekolwiek oznaki przegrzania, reaguj natychmiast!

współautorzy: Anka & Tajga