Nosework, czyli detekcja zapachów. Poznaj sport dla wszystkich psów!

Psy to prawdziwi mistrzowie węszenia. Nawet najbardziej niepozorne psie miniaturki potrafią z ogromną dokładnością wyczuć malutkie drobinki zapachu i dokładnie zlokalizować ich źródło. Niestety swoje niesamowite zdolności domowe czworonogi wykorzystują na co dzień w dość problematyczny sposób. Wynajdują przeróżne śmieci na spacerach, zaglądają do reklamówek z zakupami mijanych na spacerze ludzi czy zapuszczają się na samodzielne eskapady za wywęszoną w lesie zwierzyną. A gdyby tak zdolności psiego nosa przekierować na coś bardziej konstruktywnego? Coś, co dawałoby psu nie tylko radość i satysfakcję z węszenia, ale także budowało relację i chęć współpracy z opiekunem? Odpowiedzią na te pytania może być nosework – detekcja zapachów!

Nosework – na czym to polega?

Nosework to aktywność nie tylko dla psów sportowych. W detekcji zapachów odnajdą się czworonogi każdej rasy i wielkości, zarówno młode jak i stare czy schorowane. Jedynymi wymaganiami, jakie musi spełnić psiak, jest sprawny węch i chęć zdobycia smacznej nagrody lub zabawki! Sport ten nie wymaga także wiele od opiekuna czworonoga. Nie potrzeba do niego specjalistycznych sprzętów, sali treningowej ani wypchanego portfela. Nosework to idealny sport na długie, jesienne wieczory. Nie musi być jednak wyłącznie domową rozrywką – w tym sporcie organizowane są także zawody na wielu etapach zaawansowania!

Ideą noseworku jest, jak sama nazwa wskazuje, praca nosem. W detekcji zapachów psiak ma za zadanie na komendę znaleźć ukryty w pomieszczeniu lub na dworze przedmiot nasączony znanym psu zapachem i oznaczyć (czyli pokazać w jednoznaczny sposób) to miejsce swojemu opiekunowi. Brzmi prosto, prawda? Jednak dojście do takiego etapu wymaga czasu i systematycznych treningów.

Dobry start to podstawa!

Na początku należy nauczyć psiaka, którego zapachu powinien szukać. W tym celu zwierzakowi prezentuje się pudełko (kartonowe lub z dziurkami), w którym ukrywa się interesujący nas zapach. Podstawowymi zapachami używanymi w tym sporcie są cynamon, goździk i skórka pomarańczy. Korzystać można zarówno z naturalnych źródeł zapachu, jak i drobnych przedmiotów (na przykład wacików) nasączonych rozcieńczonymi olejkami.

W chwili, gdy psiak zainteresuje się pudełkiem zawierającym zapach, należy nagrodzić go drobnym przysmakiem. Na początkowych etapach można zwierzakowi odrobinę pomagać, zwracając jego uwagę na pudełko poprzez pukanie w jego wieczko. Jednak taką pomoc należy jak najszybciej wycofać, jak tylko psiak załapie, za co jest nagradzany. W następnym etapie stawiamy przed psiakiem dwa identyczne pudełka, z których jedno jest puste, a drugie zawiera źródło zapachu. Za obwąchanie właściwego pudełka nagradzamy, natomiast interesowanie się pustym pudełkiem powinniśmy ignorować.

Kolejne etapy – stopniowo dokładamy utrudnienia

Z czasem można dołożyć kolejne puste pudełka, z których czworonóg będzie musiał wybrać to zawierające zapach, a także stopniowo wydłużać czas, jaki psiak musi oczekiwać na nagrodę z nosem dotykającym właściwego pudełka. Na tym etapie naszym celem jest to, by psiak z szeregu pudełek samodzielnie wybierał to, które zawiera źródło wybranego przez nas zapachu i pozostawał przy nim aż do otrzymania nagrody. W szkoleniu nosework idealnie sprawdza się kliker, dzięki któremu możemy oznajmić psu prawidłowe wykonanie zadania.

W kolejnych etapach możemy używać także pudełek wypełnionych zwodniczymi zapachami (na przykład herbatą lub kawą), a bardziej zaawansowanym psiakom podkładać podpuchy nawet w postaci jedzenia. Z czasem też źródło zapachu można przenieść poza pudełko. Nasączone zapachem waciki, nitki czy nawet pinezki można ukrywać w rozmaitych miejscach w pomieszczeniach, ukrywać w butach, za kaloryferem czy nawet chować w szufladach. Ważne, by wszystkie te utrudnienia wprowadzać stopniowo i pojedynczo! Również kolejne zapachy należy wprowadzać dopiero wtedy, gdy psiak ma już do perfekcji opanowane szukanie pierwszego w różnych miejscach i sytuacjach.

Czy nosework można trenować samodzielnie?

Początkowe etapy szkolenia w noseworku nie wydają się trudne. Jednak wraz z dodawaniem kolejnych utrudnień mogą pojawić się pewne problemy. Do najbardziej typowych należy targetowanie (oznaczanie przez psa) pudełek bez względu na ich zawartość, frustracja skutkująca gryzieniem pudełek, brak samodzielności lub dokładności podczas przeszukiwań. Takie kłopoty znacznie utrudniają dalsze szkolenie. Są jednak stosunkowo łatwe do wyeliminowania. Większości z nich można uniknąć niemal całkowicie, zapisując się na kurs detekcji zapachów w sprawdzonej szkole dla psów.

Trener specjalizujący się w noseworku pokaże, jak prawidłowo przygotować próbki zapachowe, biorąc pod uwagę indywidualną wrażliwość psiego nosa. Wspomoże także opiekuna przy napotkanych trudnościach i zwróci uwagę na subtelne sygnały wysyłane przez psa podczas pracy. Wskaże też chwile, w których zwierzak potrzebować będzie wsparcia od opiekuna oraz takie sytuacje, gdy należy poczekać na inicjatywę czworonoga.

Ile kosztuje trening nosework?

Cena treningów zależy między innymi od miasta i poziomu zaawansowania trenera prowadzącego zajęcia. Szkolenie grupowe jest zawsze znacznie tańsze niż indywidualne. W Warszawie cena pakietu zajęć (6 godzinnych spotkań co tydzień) to około 480 zł.

Jakie korzyści dla psa niesie ze sobą nosework?

Wykorzystywanie psich zdolności do analizy i lokalizacji zapachów niesie ze sobą szereg korzyści zarówno dla samego czworonoga – jego psychiki i zdrowia – jak i dla jego relacji z opiekunem.

Węszenie męczy bardziej niż aktywność fizyczna

Przetwarzanie zapachów wymaga od psiego mózgu wytężonej pracy i zużywa masę energii. Widać to nawet przy okazji rozpracowywania przez czworonoga maty węchowej. Wygląda to tak, jakby 20 minut węszenia męczyło psa w równym stopniu, co długi i aktywny spacer! Z tego powodu nosework to nie tylko mądre spożytkowanie energii psiaka podczas brzydkiej pogody. Sport ten nadaje się także dla starszych zwierzaków lub czworonogów, które z powodu różnych urazów lub operacji nie mogą swobodnie hasać na spacerach, a mimo to potrzebują sensownego i męczącego zajęcia. Nawet niewidome psiaki odnajdą w noseworku prawdziwą frajdę!

Rozwiązywanie problemów opóźnia procesy starzenia

Starsze psiaki, tak jak i ludzie, mogą cierpieć na demencję. Jednym ze sposobów pozwalających opóźnić starzenie się mózgu jest… jego regularne używanie! Zapewnianie psu angażującego zajęcia, zmuszającego go do intensywnego myślenia, może sprawić, że na dłużej pozostanie on sprawny umysłowo i uniknie wielu starczych przypadłości.

Sukcesy w pracy dodają psu pewności siebie

Detekcja zapachów to idealny sport dla psów, które są wrażliwe i niepewne. Odnoszone podczas węszenia sukcesy szybko dodadzą zwierzakowi pewności siebie. Zachęcą go także do pewniejszej eksploracji nieznanych obiektów i nowych miejsc. Kluczowe jest w tym także odpowiednie wsparcie ze strony opiekuna, który pokaże psiakowi, że wsadzanie nosa w pudełka, szczeliny w meblach czy szeleszczące torby wiedzie do wspaniałej nagrody!

Obserwacja psa przy pracy uczy uważności

Nosework to sport, który wymaga od opiekuna obserwacji zachowania psa. Dzięki zauważeniu subtelnych zmian w poruszaniu się czworonoga można zorientować się, w której części pomieszczenia ukryte jest źródło zapachu i w którym momencie psiak potrzebuje naszej pomocy. Dokładne obserwowanie czworonoga uczy wrażliwości na jego komunikację i pozwala człowiekowi łatwiej zrozumieć swojego przyjaciela także w codziennych sytuacjach.

Zawody nosework – na czym polegają?

Jak w każdym prawdziwym sporcie, w noseworku również można sprawdzić się podczas zawodów! W Polsce organizowane są one przez Polską Ligę Nosework i odbywają się w różnych miastach w kraju. By wziąć udział w takich zawodach, dany zespół (pies + człowiek) musi przejść najpierw testy zapachowe. Służą one upewnieniu się, czy dany psiak kojarzy w ogóle zapach, którego ma szukać. Same zawody polegają na szukaniu zapachu na czas – para, która najszybciej znajdzie wszystkie poukrywane próbki, zwycięża daną klasę. W zależności od klasy (0-4 i klasa senior) psiaki pracują na od jednej do pięciu próbek zapachu cynamonu, goździka lub pomarańczy. W wyższych klasach możliwe są także podpuchy, takie jak ukryte jedzenie lub zabawki, które pracujący psiak powinien ignorować.