SUOMENLAPINKOIRA

Charakter
Wady i zalety
Zdrowie
Historia
Wzorzec
Ciekawostki

Charakter rasy suomenlapinkoira

Suomenlapinkoira to pies zwykle przyjazny wobec dorosłych i dzieci. Darzy przywiązaniem wszystkich domowników. Łatwo dogada się z innymi zwierzętami domowymi – kotami, królikami itp. Jednak na zewnątrz może zagrać instynkt łowiecki, który popchnie go do pogoni za kotem.

W domu lapinkoiry są spokojne i niekłopotliwe. W Finlandii uważa się je za jedne z najlepszych psów rodzinnych.

Umiejętności

Lapinkoira był psem pasterskim, w dzisiejszych czasach sprawdza się jako pies rodzinny i czujny stróż.

Szkolenie i wychowanie

Lapinkoira jest ciekawski i łatwo oraz szybko się uczy, choć predyspozycje do szkolenia są w rasie zróżnicowane. Wiele lapończyków dobrze sobie radzi w obedience, agility czy tropieniu. Większość nie przepada jednak za aportowaniem.

Pracujące lapinkoiry musiały podejmować samodzielne decyzje, więc przedstawiciel tej rasy nie będzie ślepo posłuszny. Niektórym praca z człowiekiem sprawia frajdę, inne uważają to za śmiertelnie nudne zajęcie.

Czarny podpalany lapinkoira w zimowym krajobrazie

Kłopotów mogą przysporzyć stosunki z innymi psami tej samej płci, zwłaszcza obcymi, choć nie jest to raczej rasa agresywna. Należy też zwrócić uwagę na socjalizację, inaczej problemem może się stać nieufność wobec obcych ludzi i nieznanych zjawisk.

Dla kogo ta rasa

Rasa ta nadaje się dla większości osób, które szukają miłego i dosyć aktywnego towarzysza.

Wady i zalety rasy suomenlapinkoira

Wady

rasa jest niewyrównana pod kątem chęci do współpracy z człowiekiem – niektóre psy mają charakter bardziej owczarkowy, inne typowy dla szpiców, czyli niezależny
większość jest mniej lub bardziej uparta
wymaga starannej socjalizacji
obficie linieje

Zalety

spokojny w domu
miły pies rodzinny
czujny stróż
ekonomiczny w utrzymaniu

SZPIC FIŃSKI

EURASIER

Zdrowie rasy suomenlapinkoira

Rasa należy do zdrowych, odpornych i długowiecznych. Czasem zdarza się dysplazja biodrowa i choroby oczu o podłożu genetycznym, szczególnie postępujący zanik siatkówki, który można już wykryć za pomocą testu genetycznego.

Czarna podpalana lapinkoira w radosnym galopie

Występuje także zaćma dziedziczna (w tym młodzieńcza) i inne choroby oczu. W Finlandii do rejestracji szczeniąt wymagane jest badanie kliniczne oczu i prześwietlenie rodziców pod kątem dysplazji.

Żywienie

Lapiki są niewymagające pod względem żywienia. Mogą jeść zarówno gotowe karmy dobrej jakości, jak i pokarm przygotowywany w domu.

Pielęgnacja

Mimo obfitej szaty pielęgnacja lapika nie jest trudna, wystarczy raz na tydzień go wyszczotkować (tylko w okresie linienia trzeba to robić częściej).

Historia rasy suomenlapinkoira

Suomenlapinkoira – dosłownie fiński pies lapoński – to jedna z trzech uznanych ras lapońskich psów pasterskich. Lapończycy, czyli Samowie (słowo „Lapończyk” uznają za obraźliwe) jako pierwsi zasiedlili m.in. obszar dzisiejszej Finlandii. Po jakimś czasie zostali zepchnięci na północne, niegościnne obszary przez plemiona, które przybyły tu później.

Obecnie zamieszkują Laponię – krainę obejmującą północne obszary czterech państw: Szwecji, Norwegii, Finlandii i europejskiej części Rosji. Przez wieki podstawą ich utrzymania były renifery. Stanowiły źródło pokarmu, odzienia, z części ich ciała wyrabiano narzędzia, były zwierzętami pociągowymi, jucznymi i wierzchowcami. Myślistwo miało drugorzędne znaczenie.

Psy pomagały zebrać rozproszone stada półdzikich reniferów, zagonić je w odpowiednie miejsce i utrzymać razem. Strzegły zwierząt i ludzkich siedzib przed drapieżnikami i złodziejami, pomagały w polowaniach na niedźwiedzie, łosie, wilki i mniejsze zwierzęta. Czasem były zaprzęgane do sań. Samowie cenili je tak bardzo, że mówiło się, iż nim sami zjedzą, najpierw nakarmią psa.

Samowie byli przez wieki nomadami podążającymi za migrującymi stadami reniferów. Zwierzęta te większą część roku spędzają na wędrówkach, zimą schodzą na południe w zalesione okolice lasotundry, a na wiosnę wracają do tundry. Pilnowały ich dwa typy psów, co potwierdzają wykopaliska z wczesnego paleolitu.

Pies „letni” patrolował granice stada, odnajdował zagubione zwierzęta i scalał rozproszonych podopiecznych.

Pies „zimowy” był bardziej wytrzymały, miał mocniejsze nogi oraz grubsze futro i prowadził stado na dłuższych dystansach. Niektóre psy doskonale radziły sobie w obu dziedzinach.

Lapinkoira biegnąca w śnieżnym krajobrazie

Osady nomadów dzieliły spore odległości, toteż psy w nich żyjące rzadko się krzyżowały. Występowało za to wiele lokalnych typów, różniących się wielkością, umaszczeniem i jakością szaty. Na zachodzie przeważały długowłose czarne i brązowe (dziś na ich bazie powstała rasa szwedzki lapphund), na wschodzie było więcej różnorodnych umaszczeń i częściej zdarzały się psy krótkowłose (dziś z tych ostatnich wyhodowano rasę lapinporokoira).

Życie Samów zmieniło się w XX w. Wielu z nich osiadło w stałych domostwach. Nadal hodowali renifery, ale do ich zaganiania zaczęli wykorzystywać skutery śnieżne, a nawet helikoptery. Zwierzęta bały się jednak hałasu silników i wiele z nich umierało ze strachu na atak serca albo podczas panicznej ucieczki łamało kark czy nogi. Wrócono więc do tradycyjnych metod hodowli. Jednak to nie wystarczyło do uratowania starych ras, ponieważ zaczęto używać np. border collie.

Dwie wojny światowe i powojenna epidemia nosówki spowodowały gwałtowny spadek liczebności psów lapońskich. Jednak entuzjaści chcieli je uchronić przed całkowitą zagładą. Zarówno Szwedzi, jak i Finowie przyznali się do rasy, więc stworzono dwie, niewiele się różniące (głównie umaszczeniem): szwedzkiego i fińskiego lapphunda. W 1945 r. powstał pierwszy fiński wzorzec owczarka lapońskiego, jednak na jego bazie rejestrowano różne wiejskie psy, niekoniecznie autentyczne lapońskie psy pasterskie. Część z nich pochodziła od szpiców myśliwskich czy samojedów.

Dopiero na przełomie lat 60. i 70. XX w. sprowadzono wiele zwierzaków z Laponii. W 1967 r. otwarto osobne księgi rodowodowe dla przywiezionych stamtąd psów krótkowłosych i stworzono odrębny wzorzec. Rasę nazwano lapinporokoira (lapoński pies do reniferów). Długowłose czworonogi zostały w starym rejestrze i zyskały nową nazwę: lapinkoira (pies lapoński). Umieszczono tu też długowłose psy z Laponii.

Dwie lapinkoiry biegnące w stronę fotografaa

Na początku lat 70. XX w. przyszłość odmiany długowłosej nie wyglądała jednak obiecująco – coraz mniej pokazywano jej na wystawach. W ocaleniu i utrwaleniu typu lapinkoiry szczególne zasługi ma hodowla Peski. Stopniowo popularność rasy rosła, ale aż do połowy lat 90. XX w. obie rasy psów lapońskich były rejestrowane przez klub szpiców. Ten dążył do wyraźniejszego ich zróżnicowania.

Od psów długowłosych wymagano, by były jeszcze bardziej w typie szpica, a więc by miały krótszy tułów (psy lapońskie były prostokątne jako typowe kłusaki), słabsze kątowanie i mocno zakręcone ogony. Niechętnie patrzono też na oklapnięte uszy.

W 1975 r. powstał nowy wzorzec (nowelizowany w latach 1982, 1987 i 1996). Nazwę rasy zmieniono na suomenlapinkoira – dla odróżnienia od szwedzkiego lapphunda. W latach 80. znalazła się już w pierwszej dziesiątce ulubionych ras Finów, a w 2004 r. – w pierwszej piątce. Dziś rejestruje się tu rocznie 1000-1200 osobników – w sumie może ich być ponad 10 tys.

Nie wszystkim hodowcom i właścicielom podobał się kierunek rozwoju lapinkoiry. Dlatego w 1981 r. powstało Stowarzyszenie Pracujących Psów Lapońskich, które postawiło sobie za cel zachowanie psów w pierwotnym typie. Jest to osobna linia rasy, rejestrowana tak jak wystawowa w związku kynologicznym. Psy w typie pracującym wyróżnia dłuższy tułów, głębsze kątowanie, niżej osadzony ogon i mniej obfita szata.

Klub na równi traktuje wszystkie naturalnie pojawiające się umaszczenia, obecność wilczych pazurów i oklapnięte uszy. Eksterierowo psy te są bardziej zróżnicowane. Obecnie osobniki z linii pracującej stanowią 20-25 proc. wszystkich lapinkoir. Klub ras lapońskich dopuszcza swobodne mieszanie obu linii, ale klub pracujących lapinkoir się temu sprzeciwia.

Lapinkoiry są popularne nie tylko w ojczyźnie. W sąsiedniej Szwecji w 2009 r. zarejestrowano ponad 500 lapończyków, łącznie mieszka ich tam 2-3 tys. Stosunkowo dużo przedstawicieli tej rasy jest także w Danii, Holandii, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.

Do Polski pierwsze lapiki sprowadziła Beata Sarlej (hodowla Albus). Pierwszy pies przyjechał w 1993 r., później dołączyły do niego jeszcze dwa psy i suka. W 1997 r. przyszedł na świat pierwszy polski miot tych psów. W sumie miotów było sześć, wszystkie w hodowli Albus. Niestety, mimo atrakcyjnego wyglądu i przyjemnego usposobienia, rasa nie wzbudziła zainteresowania. Większość psów została w hodowli albo wyjechała za granicę. Obecnie mieszka u nas około 20 osobników.

Wzorzec rasy suomenlapinkoira