Niewydolność nerek u psa (mocznica) – objawy i leczenie

Mocznica u psa jest już ostatnim stadium niewydolności nerek. O cichej chorobie tego narządu opowiada pan Jan Marczuk, który jest adiunktem w Katedrze i Klinice Chorób Wewnętrznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Akademii Rolniczej w Lublinie.

Dlaczego właściciele mają kłopot z rozpoznaniem, że ich psy chorują na nerki?

Choroby nerek przebiegają skrycie. Łatwo przeoczyć sygnały, że dzieje się coś niedobrego, np. pies zaczyna pić więcej wody niż zwykle, częściej i w większej ilości wydala mocz lub że zmienia on barwę i pojawia się w nim krew. Do lekarza zwierzak trafia dopiero, gdy występują wymioty, biegunka, nieprzyjemny zapach z pyska, dochodzi do wychudzenia – mimo apetytu lub na skutek jego braku – i ogólnego osłabienia. Na tym etapie może się okazać, że na leczenie jest za późno. Dlatego niezwykle ważne jest codzienne obserwowanie zwierzęcia i wykonywanie profilaktycznych badań moczu oraz krwi.

Podawanie wyłącznie suchej karmy zwiększa ryzyko wystąpienia problemów z nerkami?

Zależy to od spożytej ilości i składu mineralnego karmy oraz od cech konkretnego psa. Wiele z nich zawiera dużo magnezu, który sprzyja kamicy nerkowej, szczególnie u kastrowanych czworonogów. Trzeba więc zwrócić uwagę na informacje podane na etykiecie i skonsultować z lekarzem opiekującym się zwierzęciem, czy i jak często można daną karmę stosować.

Jak obliczyć, ile pies żywiony suchą karmą powinien wypić wody?

Ilość wypijanej przez zdrowego psa wody zależy od masy ciała i od rodzaju pokarmu. Dobowe zapotrzebowanie wynosi 44 ml na kilogram masy ciała (zawarta jest w tym zarówno woda w pokarmie, jak i wypijana). Na przykład dzienne zapotrzebowanie na wodę psa ważącego 10 kg i jedzącego tylko suchą karmę wynosi 440 ml.

Przy problemach z nerkami jest wskazane podawanie psu mleka?

Jeśli pies je toleruje, można to robić w wypadku niewydolności nerek, kiedy w organizmie wzrasta ilość fosforu, a obniża się poziom wapnia. Wtedy mleko uzupełnia niedobory i organizm nie musi czerpać wapnia z kości.

Jak żywić psa chorego na nerki, jeśli kogoś nie stać na specjalistyczną karmę?

Dieta zależy od stopnia uszkodzenia narządu. W wypadku przewlekłej niewydolności nerek do niezbędnego minimum trzeba ograniczyć podawanie mięsa. Dietę należy natomiast wzbogacić o witaminy rozpuszczalne w wodzie, probiotyki, preparaty ziołowe, preparaty podnoszące odporność oraz suplementy żywieniowe zawierające np. antyoksydanty.

Jaki wpływ na układ moczowy ma zbyt słona dieta?

Chorobom nerek zazwyczaj towarzyszy nadciśnienie, które słone jedzenie potęguje. Dlatego oprócz podawania leków przeciw nadciśnieniu trzeba także pamiętać o ograniczeniu soli.

Pies może „dostać wilka” np. od siedzenia na betonie?

Infekcja układu moczowego dotyczy głównie suk, ze względu na krótką cewkę moczową.

Co jest przyczyną przewlekłej niewydolności nerek?

Prawie każda przewlekła choroba zostawia ślad w nerkach (dotyczy to przede wszystkim starszych psów). Postępujące uszkodzenie miąższu nerek prowadzi z kolei do ich niewydolności. Dochodzi do tego zwykle w wyniku otyłości, cukrzycy, nieprawidłowego żywienia, a nawet chorób wyglądających niewinnie, takich jak przewlekłe zapalenie gardła czy zapalenie migdałków. Inne przyczyny to m.in. długotrwałe podawanie leków, silnie działające leki (np. w leczeniu nowotworów), zatrucia pokarmowe, choroby serca i krwi, pasożytnicze (np. babeszjoza) i związane z nadciśnieniem. Mocznica u psa jest efektem nieleczonej przewlekłej niewydolności nerek.

Czy mocznica u psa jest równie częstym problemem jak u kota?

Zarówno psy, jak i koty w jednakowym stopniu cierpią na to ciężkie schorzenie nerek.

Uważa Pan, że warto wtedy stosować dializę pozaotrzewnową?

Dializa w tym wypadku to jedna z metod pozwalających na przedłużenie życia, choć tylko na krótko – ze względu na powikłania, np. zapalenie otrzewnej. Mocznica u psa odbija się na funkcjonowaniu niemal każdego układu, rozwija się anemia i nadczynność przytarczyc, występują zaburzenia gospodarki mineralnej. Dializowany pies wymaga kompleksowej specjalistycznej kontroli. Następny krok to już przeszczep nerek, rzadko praktykowany w medycynie weterynaryjnej.

Czy mocznica u psa jest rozpoznawana zawsze poprzez zwiększone stężenie mocznika we krwi?

Zależy to od diety i od stopnia wydolności nerek. U starszych psów jest wskaźnikiem niewydolności nerek, szczególnie jeżeli jest wyższe niż 45 miligramów na decylitr. U młodych czworonogów może być fizjologicznie podwyższone w wyniku diety wysokobiałkowej. Natomiast znacznie lepszym wskaźnikiem niewydolności nerek jest stężenie kreatyniny we krwi.

Na czym polega zapalenie kłębuszków nerkowych i co powinno zwrócić uwagę właściciela?

Kłębuszkowe zapalenie nerek rozwija się w następstwie przewlekłych chorób bakteryjnych toczących się poza nerkami, np. zapalenia gardła, macicy lub nowotworów. Powodują one tworzenie się we krwi kompleksów białkowych, które odkładają się w nerkach i tam zapoczątkowują proces zapalny. Trzeba zwrócić szczególną uwagę na zaburzenia w wydalaniu moczu i zmianę jego zabarwienia.

Jakich psów najczęściej dotyczy problem nietrzymania moczu i jak sobie z nim radzić?

Pojawia się on u starszych psów, a szczególnie u suk, i daje się leczyć farmakologicznie. Występuje też u ponad 20 proc. suk po kastracji. Jest to problem głównie psów dużych ras i mniej korzystających z ruchu.

Od jakiego wieku należy regularnie badać prostatę u niekastrowanego psa?

Od siódmego roku życia, kiedy zaczyna się proces starzenia, a wcześniej, jeżeli pies ma problemy z oddawaniem moczu lub kału, a także u czworonogów używanych do rozrodu.

Psy niektórych ras częściej zapadają na choroby nerek – z czego to wynika?

Klasycznym przykładem jest tu dalmatyńczyk, który ma wrodzone podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi i skłonność do kamicy moczanowej. Poza tym podatność niektórych ras na określone choroby powoduje powikłania w postaci uszkodzenia nerek. Na przykład nawracające problemy z uszami u cocker spanieli wymagają długotrwałego leczenia, które z kolei odbija się niekorzystnie na nerkach.

Które choroby objawiają się częstym, a które rzadkim oddawaniem moczu?

Częste oddawanie moczu występuje w zapaleniu pęcherza moczowego, zapaleniu cewki moczowej lub kamicy układu moczowego, natomiast rzadkie – w ostrych chorobach nerek, odwodnieniu lub niedrożności dróg moczowych.

A co utrudnia siusianie?

Kamienie w cewce moczowej, przerost prostaty lub zaburzenia neurologiczne mające swe źródło w chorobach zwyrodnieniowych kręgosłupa.

Jak zapobiegać chorobom nerek i układu moczowego psów?

Przynajmniej dwa razy w roku należy przeprowadzić kontrolne badanie moczu. Jeżeli zwierzę choruje na przewlekłe choroby, schorzenia alergiczne i bierze dużo leków, trzeba to robić częściej. Przede wszystkim jednak należy obserwować psa i reagować na wszelkie zaburzenia związane z pragnieniem, wydalaniem moczu i zmianami jego barwy.