Pies ratownik wodny – jak pomagają psy ratownicze pracujące w wodzie?

Psy potrafią wykonywać wiele niezwykle ważnych zadań. Dzięki doskonałemu węchowi mogą być wykorzystywane do poszukiwania osób zaginionych, pracy w policji jako psy tropiące i obronne, pracować na gruzach i ratować życie osób zasypanych lawiną. Pies ratownik wodny też nie ma łatwego zadania – w swojej pracy musi pomagać nie tylko nieprzytomnym ludziom, ale także spanikowanym, często agresywnym, topiącym się osobom. Musi więc wyróżniać się dużą odwagą i ściśle współpracować z przewodnikiem. Jak przygotować czworonoga do takiego zadania i jaki pies może zostać ratownikiem wodnym?

Rodzaje psów ratowniczych WOPR

W zależności od stopnia wyszkolenia pies taki wykonuje różnorodne zadania. Stopnie awansu psów ratowniczych to:

• pies stażysta – przebywanie i szkolenie na terenie strzeżonego kąpieliska oraz na plażach i terenach przywodnych pod nadzorem przewodnikam,
• młodszy pies wspomagający ratownika – przebywanie i szkolenie na terenie strzeżonego kąpieliska oraz plażach i terenach przywodnych w ramach drużyny WOPR.
• pies wspomagający ratownika – uczestniczenie w akcjach ratowniczych z udziałem ratowników WOPR, w tym Grupy Operacyjnej WOPR, patrolach z członkami WOPR.
• pies ratownik – udział w akcjach ratowniczych, gdzie niezbędny jest udział więcej niż jednego ratownika lub udział ratownika jest niemożliwy.

Czym zajmuje się pies ratownik wodny?

Podczas pracy pies nigdy nie działa sam. Równocześnie z nim do tonącego podpływa ratownik, który podtrzymując głowę topielca jedną ręką, drugą łapie się uchwytu na grzbiecie zwierzaka i pozwala mu holować się na brzeg lub do łodzi. Dzięki holowaniu przez czworonoga ratownik dociera do tonącego niezmęczony.

Ratownik przekłada lewą rękę przez uchwyt na grzbiecie psa i zatyka nią nos tonącego. Równocześnie prawą ręką podtrzymuje jego brodę i zaczyna sztuczne oddychanie bez uciskania mostka. W ten sposób najskuteczniej ratuje się ludzkie życie podczas akcji ratunkowych – komórki mózgowe tonącego są niedotlenione przez znacznie krótszy czas, niż gdyby reanimację podjęto dopiero na brzegu.

Psy mogą holować duże ciężary na odległość nawet kilkuset metrów. Potrafią instynktownie wyczuwać prądy morskie, dlatego są bezcennym sprzymierzeńcem ratownika. Płynąc z psem, ratownik wie, że wytrzymałe zwierzę na pewno bezpiecznie doholuje go z powrotem na brzeg.

Do wody z powietrza

Wyszkolone psy potrafią skakać do wody nawet z wysokości 5 m. Wyższy pułap jest niebezpieczny dla zwierzęcia, które przecież nie wykonuje skoku w pozycji pionowej jak ludzie, tylko na brzuch. Dlatego też z większej wysokości psy ratownicze spuszczane są z instruktorem na linie.

Na skok z helikoptera pozwala się tylko najlepiej wyszkolonym psom. O poziomie wyszkolenia świadczy tutaj nie tylko umiejętność spełnienia jak najlepiej jak największej liczby trudnych poleceń. Jeżeli przewodnika i psa nie łączy wzajemne zaufanie i nie potrafią się porozumieć za pomocą jednego spojrzenia, nigdy nie będą stanowili dobrej ekipy ratowniczej. Najważniejszym elementem szkolenia psa w ratownictwie jest wytworzenie ścisłej więzi między człowiekiem a zwierzęciem.

Skok z helikoptera to jednak wcale nie najtrudniejsza próba dla psów ratowniczych. Przewodnik i pies uczestniczą w całej akcji równolegle. Zrzuceni z helikoptera, muszą natychmiast pospieszyć z pomocą zagrożonym ludziom. Podczas egzaminów surowo oceniane są więc:

• zmysł orientacji,
• szybkość podjęcia akcji ratowniczej,
• zdolność stawienia oporu krótkiej, dużej fali, która zalewa psu nos,
• zdolność przezwyciężenia kropelek wody rozpylanych przez podmuch śmigłowca, a ograniczających widoczność.

Jak wygląda szkolenie psów ratowniczych?

Szkolenie psa można zacząć, kiedy ma cztery miesiące, ale samego ratownictwa nie uczy się, zanim nie skończy półtora roku. Szkolenie psów ratowniczych polega wyłącznie na pozytywnych wzmocnieniach, czyli na nagradzaniu psa za poprawne wykonywanie komend. Zarówno pies, jak i przewodnik muszą przejść szkolenie obejmujące cztery etapy:

• socjalizacja i podstawowe posłuszeństwo,
• szkolenie w zakresie posłuszeństwa użytkowego i współpracy z przewodnikiem,
• techniki ratownictwa wodnego,
• doskonalenie technik ratownictwa wodnego.

Długość takiego szkolenia zależy od zdolności i predyspozycji psa. Czworonogi uczone są nie tylko czynności ratowniczych (holowania pozorantów lub łodzi do brzegu, noszenia pomocy ratunkowych), ale także pokonywania rozmaitych przeszkód.

Pies ratowniczy a pływanie

Nie każdy pies, nawet jeśli jest nowofund­landem, potrafi pływać. Często trzeba go stopniowo i cierpliwie tego uczyć, korygując jego nieprawidłową pionową postawę, gdy stara się utrzymać na powierzchni, przebierając przednimi łapami. Należy wtedy delikatnie podnieść do góry tylną część tułowia i utrudniając ruchy przednich kończyn, nauczyć psa pływania tak, aby cały grzbiet, dzięki poruszaniu tylnymi łapami, znajdował się nad powierzchnią wody. Jeśli zwierzak potrafi całkowicie zaufać człowiekowi, zdarza się, że zdaje się na niego i pozwala unosić się w wodzie.

Takie ćwiczenia najlepiej przeprowadzać na głębokości 1-1,5-m, kiedy człowiek wyczuwa jeszcze grunt pod nogami, a pies już unosi się na wodzie. Zdecydowanie odradza się wrzucanie zwierzaka na głęboką wodę lub zmuszanie go, by starał się dogonić instruktora. Najlepiej płynąc na plecach i ewentualnie pomagając sobie płetwami, korygować zachowanie psa, który powinien spokojnie i bez wysiłku towarzyszyć nam w wodzie – tak samo, jak na spacerze.

Egzamin na psiego ratownika

Każdy pies przed otrzymaniem uprawnień ratowniczych (IV stopień) musi przejść egzamin przed doświadczoną komisją. W skład egzaminu wchodzi próba sprawnościowa i próba ratownicza. Próba sprawnościowa polega na pokonaniu toru przeszkód o długości 100 m, w którego skład wchodzą:

• kładka ruchoma,
• kładka pochyła,
• kładka umieszczona na wysokości minimum 1 metra nad przeszkodą wodną oraz nad przeszkodą do przeskoczenia.

Próba ratownicza polega na wykonaniu siedmiu zadań:

• skok do wody z wysokości, przepłynięcie 50 m do pozoranta oraz doholowanie go do brzegu, w czasie nie dłuższym niż 4 minuty;
• przepłynięcie dystansu 100 m w czasie nie dłuższym niż 3 minuty;
• zaniesienie tonącemu środków ratunkowych na odległość 25 m od brzegu;
• zaniesienie po lądzie rozwijającego się zasobnika z liną asekuracyjną na odległość 50 m, w kierunku określonym przez przewodnika;
• aportowanie przedmiotu z wody;
• holowanie łodzi ratowniczej z ratownikiem za cumę do brzegu;
• ściąganie z wody wyrzuconej rzutki ratowniczej na polecenie przewodnika.

Jakie psy sprawdzą się w ratownictwie?

Pies szkolony na ratownika wodnego musi być przede wszystkim odważny, łagodny wobec ludzi i nie może reagować strachem na dziwne zachowania tonących osób. W swojej pracy może mieć bowiem do czynienia z osobami nieprzytomnymi, wycieńczonymi, a nawet agresywnymi. Psy przygotowywane do pełnienia funkcji psa ratownika wodnego muszą być także odznaczać się siłą, by doholować do brzegu osobę lub łódź.

Rasy psów z odpowiednimi cechami

Pies wykorzystywany do ratownictwa powinien ważyć od 35 do 55 kg - psy olbrzymy wcale nie muszą być najlepszymi ratownikami, a dodatkowo znaczny ciężar utrudnia wciągnięcie ich po udanej akcji z powrotem na łódź. Musi też być silny i mieć naturalną skłonność do przebywania w wodzie. W roli psów ratowniczych wykorzystuje się najczęściej psy spośród ras dowodnych:

• nowofundland,
• labrador retriever,
• bernardyn,
• landseer.

Specyficzna sierść psów dowodnych chroni je przed wyziębieniem – sprawia, że czworonogi te mogą pracować nawet w bardzo zimnej wodzie i nie ucierpieć na tym zdrowotnie. Mniej ceniony jest natomiast zmysł węchu. Ten przydaje się z kolei psom poszukiwawczym, psom wyszukującym narkotyki czy psom lawinowym pracującym w GOPR - owczarkom i rasom psów myśliwskich.

Pies ratownik wodny – pytania i odpowiedzi

Czy można zacząć trenować z dorosłym psem?

Przyszłego psa ratownika najlepiej jest szkolić już w wieku szczenięcym. Jeśli jednak uważasz, że twój dorosły psiak ma doskonałe predyspozycje do takiej pracy, możesz zgłosić się do najbliższego oddziału WOPR.

Ile to kosztuje?

Szkolenie ratownicze znajduje się w ofercie niewielu ośrodków szkolenia psów i organizacji, przez co zazwyczaj kosztuje bardzo dużo. Szkolenia organizowane przez WOPR są nieodpłatne.

Jak często odbywają się treningi?

Treningi powinny odbywać się regularnie, minimum raz w tygodniu. W sezonie letnim odbywają się zazwyczaj treningi wodne, zimą – lądowe.

Jaki sprzęt jest potrzebny?

Podczas szkolenia psa ratownika potrzebny jest specjalistyczny sprzęt wykorzystywany w akcjach ratowniczych – szelki dla psa z uchwytami, liny, środki ratownicze.

Co z tego mamy?

Będąc członkiem WOPR i opiekunem psa ratownika, możemy brać udział w akcjach ratunkowych WOPR. Są to oczywiście akcje charytatywne.

Czy są jakieś specjalne wymagania wobec człowieka – opiekuna psa ratownika wodnego?

Przewodnik psa musi być osobą pełnoletnią. By przystąpić do egzaminu na III i IV stopień, musi posiadać także uprawnienia ratownika WOPR i wyższe. Musi także odbyć dodatkowe szkolenie z zakresu kynologii oraz organizacji i techniki akcji ratowniczych prowadzonych przez zespół pies ratowniczy i przewodnik.

Jeśli chcesz dołączyć do Sekcji Psów Ratowniczych Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, sprawdź na stronie najbliższego oddziału, jakie wymagania musisz spełnić.

współautorzy: Aleksandra Prochocka