Do czego zdolny jest polski owczarek nizinny?

Od dawna hodowane jako zwierzęta wystawowe i do towarzystwa polskie owczarki nizinne nie cieszą się uznaniem szkoleniowców. Uważają oni, że w dużym stopniu zatraciły predyspozycje do pracy. Jednak coraz więcej miłośników rasy zaczyna coś robić ze swoimi kudłaczami. Jak wygląda szkolenie polskiego owczarka nizinnego i do czego jest zdolny jest?

Uratowany ogród, czyli PON pasterz

Polskie owczarki nizinne wywodzą się z Podlasia, gdzie w okresie przedwojennym utrzymywane były w gospodarstwach jako „zmyślne” pastuchy pomagające w codziennej pracy przy stadach owiec i krów oraz jako stróże. Po wojnie nadal hodowano je u nas z myślą o użytkowości pasterskiej. Jeszcze w latach 80. XX w. w okolicach Zakopanego miałam szczęście widzieć pracującą przy owcach PON-kę.

Kiedy niesforna owca wychodziła na drogę, suczka bez żadnej komendy przeganiała ją z powrotem do stada. Był to jednak rzadki obrazek. Powrót PON-a do dawno wykonywanej pracy nastąpił… w Stanach Zjednoczonych, gdzie szkolenie polskiego owczarka nizinnego, zwłaszcza pasterskie jest bardzo popularne.

Pierwsze spotkanie pasterskie miłośników rasy

Mieszkająca tam Polka Anna Klocke, właścicielka kilku utytułowanych PON-ów wystawowych, postanowiła sprawdzić, czy w jej pięknych kudłaczach drzemie jeszcze instynkt pasterski. W 2007 roku w Portland za sprawą Ani i jej męża odbyło się pierwsze spotkanie pasterskie miłośników rasy, na którym można było poddać psy próbom pasienia.

Przybyło na nie 20 PON-ów, w tym 11 importowanych z ojczyzny. Większość nigdy wcześniej nie miała styczności ze zwierzętami gospodarskimi. Okazało się, że ponad połowa z nich wykazała się świetnym instynktem pasterskim! Żaden nie był agresywny wobec owiec. Psy pracowały głosem i ciałem, a ich zachowanie było zrozumiałe dla owiec.

Niektóre psy reagowały na owce od razu, inne potrzebowały trochę czasu. W 2008 roku impreza została zorganizowanON-y niezainteresowane owcami pasły gęsi. Choć w Polsce nie było jeszcze wielkich imprez pasterskich dla PON-ów, to okazuje się, że niektóre z nich mają okazję korzystać ze swojego instynktu.

Nutka Gabrieli Obary – urodzona w centrum dużego miasta, a mieszkająca w cichej świętokrzyskiej wsi – z pasją godną prawdziwego pastucha codziennie pomaga wyprowadzać na pastwisko i przyprowadzać z niego stadko kóz (a nie są to zwierzęta łatwo poddające się kontroli).

Skarb szkoleniowca, czyli PON sportowiec

Kamila Brodowska chciała mieć briarda, ale ostatecznie trafił do niej dorosły PON – Werbel z Kuny.

Z Werblem przez kilka sezonów jeździła z grupą pokazową Pedigree, biorąc udział w pokazach agility i posłuszeństwa.

Kolejny wybór Kamili był już świadomy. Do domu trafił młodziutki Dereń z Kuny, zwany Bzikiem. Szaleniec w każdym calu i bardzo utalentowany pies. Szkolenie polskiego owczarka nizinnego nie było łatwe – ale tylko na samym początku – później Dereń stał się prymusem. Zdał egzamin PT z najlepszym wynikiem w grupie. Niestety studia właścicielki i częste wyjazdy przekreśliły jego sportową karierę.

Szkolenie polskiego owczarka nizinnego w zakresie Agility uprawia z PON-ką także córka mieszkającej w Niemczech Elżbiety Grzechnik.

Obecnie pies i jego pani stanowią zgraną parę. Wszystkie przeszkody Jamajka pokonuje szybko i prawidłowo. Ten rodziaj sportu bardzo cieszy suczkę. Wystarczy, by właścielka powiedzieła trochę głośniej „agility” albo założyła agilitową kamizelkę, a Jamajka już biegnie po smycz.

Szkolenie polskiego owczarka nizinnego – PON i agility

Ola Kobylińska z Warszawy kupowała PON-a już z myślą o agility. Szkolenie polskiego owczarka nizinnego w zakresie posłuszeństwa i sztuczek rozpoczęła samodzielnie, kiedy Misia miała jakieś pół roku. Dziś ma trzy lata i jest jednym z niewielu PON-ów, które możemy zobaczyć na zawodach agility w naszym kraju.

Niestety, dla PON-ów pewną niedogodnością jest ich wzrost – większość z nich mieści się w klasie large, ale są na tyle małe, że skoki na wysokości 60 cm nie idą im tak łatwo jak wyższym psiakom.

Ćwiczy także frisbee. Chętnie wyskakuje do dysków, choć nie jest bardzo szybka – jak większość PON-ów woli się poruszać kłusem niż galopem.

Zdaniem Oli PON-y są łatwe do szkolenia, ale większości ludzi brakuje konsekwencji, co pies tej rasy wykorzysta.

To samo mówi Kamila:

Na blachę, czyli PON sztukmistrz

Hania Puszczewicz nie uprawia żadnych sportów, lecz uwielbia po prostu pracować ze swoją PON-ką Lebiodą. Uważa, że w szkoleniu tej rasy doskonale sprawdza się metoda klikerowa.

Dobrze pokierowana Lebioda opanuje każdą komendę. Pięknie generalizuje, co sprawia, że właścielka szybko może przechodzić od pracy w domu do pracy na zewnątrz. Ma także doskonałą pamięć: każde ćwiczenie podejmuje w miejscu, w którym Hania i Lebioda skończyły się uczyć – nawet jeśli było to wiele miesięcy wcześniej. Może pracować długo i z zapałem, a kiedy się czegoś wyuczy, to na blachę.

Lebioda zna ponad 30 komend, a opanowałaby więcej, tylko czasami jej właścicielce brakuje po prostu pomysłów (ze względu na ograniczenia ruchowe wykluczone są wszystkie sztuczki obciążające stawy). Hania musi tylko uważać, żeby jej nie przeuczyć – kiedy za dużo pracują, Lebioda zaczyna wariować, tzn. robi wszystko, co umie, szczeka oraz nie zwraca uwagi na wskazówki właścicielki.

Kolejną rzeczą jest precyzja. Ponieważ uczy się błyskawicznie, dwie pomyłki w kliknięciu właścielki spowodowały, że nauczyła Lebiodę rozrywać gazetę, zamiast ją trzymać – po prostu dwa razy kliknęła za późno. Suczka miewa również kłopoty, kiedy jakieś zachowanie ma wyuczone doskonale i razem z panią próbują czegoś podobnego (np. chodzenia przy prawej nodze). Pewnym problemem jest jej szczekliwość.

Potrafi szczekać z każdym przedmiotem w pysku, w każdej pozycji. Szczeka ostrzegawczo, szczeka, kiedy jest pobudzona lub kiedy dzieje się coś ciekawego. Komenda „cicho” jest jedyną, której nie udało się jej nauczyć.

Szczekająca rakieta, czyli PON ratownik

W poniarskim światku największym szacunkiem cieszy się Miklos – PON szkolony do ratowania ludzi. Oficjalnie Oktet ze Śpiewogry, urodził się w Warszawie, ale jako szczeniak wyjechał w 2002 r. do Finlandii. Zachwycił swoją panią Majkę Borgström wspaniałym, przyjaznym wobec ludzi charakterem. Upór typowy dla PON-a szczególnie przydaje się w ratownictwie.

Uwielbia także to zajęcie, choć nie zawsze dogaduje się z Majką: uważa – i zwykle ma rację – że to on lepiej wie, gdzie szukać ludzi. Nie musi znajdować kogoś za każdym razem, by znowu z chęcią przystępować do pracy. Oto upór przemieniony w wytrwałość – jedna z kart atutowych PON-a.

W 2005 r. Miklos zdał śpiewająco test na psa gruzowego i terenowego. Już wiosną 2003 r. rozpoczęli z Majką treningi w klubie psów ratowniczych w Helsinkach. W tym czasie w klubie szkoliło się około 200 psów, ale poza Miklosem testy w 2005 r. zdał tylko jeden! Dopuszczają one do prawdziwej, odpowiedzialnej pracy. Po zdaniu testów psy i przewodnicy nadal się szkolą i podnoszą umiejętności.

Oczywiście Miklos nie jest chodzącym ideałem. Testy dla psów ratowniczych składają się z trzech części: posłuszeństwa, zwinności i pracy węchowej. Dwie ostatnie dziedziny są jego mocną stroną. Z posłuszeństwem jest inaczej. Miklos nic nie robi za darmo. Gdy jeździ razem ze swoją panią na testy i zawody, szybko się orientuje, że nie ma tam nagród za posłuszeństwo.

PON na medal

We wrześniu 2007 r. odbyły się mistrzostwa Finlandii. Miklos zdobył wiele punktów za pracę węchową, lecz oblał właśnie posłuszeństwo. Przez brakujące dwa punkty pozbawił się tytułu Championa Finlandii w ratownictwie, którego przez wiele lat nie zdobył żaden pies… Tydzień później największe wyzwanie: mistrzostwa Finlandii dla drużyn psów ratowniczych.

Helsińska grupa nie zebrała trzech psów, ale niepełna drużyna, złożona z Miklosa i Papu, hiszpańskiego psa dowodnego, zdobywa srebrny medal!

W grudniu 2007 r. Majka postanawia wstąpić do Finn Rescue Force – organizacji wysyłającej ratowników za granicę do pomocy przy katastrofach – ale wciąż jej mało! Rok później Miklos rozpoczyna szkolenie polskiego owczarka nizinnego na ratownika wodnego. Siedząc w łodzi, wietrzy zapach ludzi.

Miklos i jego pani uczestniczą średnio w 10 akcjach ratowniczych w roku. Fińskim ratownikom nie wolno ujawniać szczegółów, ale wiadomo, że Miklos wiele razy spadł, potłukł się i poważnie zranił, a ostatnim razem nawet podtruł. Zawsze jednak jest gotowy podjąć nowe wyzwanie – mimo kontuzji łapy, z którą walczy od kilku lat.

Jego umiejętności okazują się bardzo przydatne na co dzień. Podczas wakacji Miklos przez kilka dni mieszkał u przyjaciół Majki, którzy mają żółwia. Pewnego dnia żółw zaginął. Pokazali więc jego ulubione miejsce Miklosowi, aby „złapał zapach”. Pies z nosem przy ziemi dobiegł do furtki sąsiada. Opiekunowie żółwia powiedzieli psu, że tam nie wolno. A następnego dnia sąsiad przyniósł żółwia, którego znalazł w swoim ogrodzie…

Autor: Urszula Charytonik