Czy psy wiedzą, kiedy jest nam smutno?

Wiemy już, że psie emocje są bardzo różnorodne, choć nie tak złożone, jak ludzkie. Empatia wciąż pozostaje tematem licznych dyskusji i badań. Czy psy są w stanie wyczuć i czy wiedzą, kiedy jest nam smutno i źle? Czy wspierają nas z powodu empatii, czy raczej… dla własnego komfortu?

Jakie emocje potrafią wyczuć psy?

Od lat wiemy, że psy jesteśmy w stanie wyszkolić do wielu rzeczy. Czasami trening jest skomplikowany jak w przypadku zwierząt asystujących czy tych szkolonych do wyczuwania wczesnych objawów chorób przewlekłych, np. cukrzycy. Nie można jednak mówić tutaj o empatii. To raczej wyszkolone zachowanie, na które nakierowujemy czworonoga.

Na pewno wiemy, że nasze psy są w stanie odczuwać część emocji. Mowa przede wszystkim o tych najprostszych, jak np. strach czy radość. Liczne badania wskazują na to, że uczucia bardziej złożone, jak np. wstyd, są psom obce. To, co my, opiekunowie, odbieramy jako wstyd, w rzeczywistości jest zwyczajnym strachem przed karą. A co mówią badania o psiej empatii?

Nauka o psiej empatii

W rzeczywistości nic konkretnego! Większość wyników może być interpretowanych na wiele sposobów. Przykładowo, jedne z wczesnych badań nad psią empatią bazowały na puszczeniu psom odgłosów płaczu dorosłych osób i dzieci. Psy reagowały nerwowo, zdecydowanie wskazując na to, że były w stanie rozpoznać negatywne emocje. Czy to świadczy o empatii? Niekoniecznie... Raczej o tym, że czworonogi zestresowały się takimi dźwiękami.

Inne badania dotyczyły opiekunów, którzy na oczach zwierząt symulowali atak choroby albo wypadek. Część psów była zainteresowana i podbiegała do człowieka. Część z kolei... uciekała lub w ogóle ignorowała całe zdarzenie. Czy to oznaka braku empatii? Też nie do końca! Być może czworonogi po prostu rozpoznawały, że ludzie... udają!

Pies pomaga człowiekowi

Jedna z głównych badań nad empatią zostały przeprowadzone w 2018 roku. Wtedy opiekunów i ich psy odseparowano od siebie. Za zamkniętymi drzwiami ludzie mieli płakać albo śpiewać „Twinkle, twinkle little star”, czyli dziecięcą kołysankę. Następnie psy podpięto do aparatury, którą badano m.in. akcję ich serca i poziom hormonów odpowiedzialnych za emocje.

To badanie dało już konkretniejsze rezultaty. Okazało się, że psy reagują na wszystkie emocje człowieka, ale na negatywne o wiele silniej. Czworonogi, których opiekunowie płakali, miały szybszą akcję serca, a także wyższy poziom kortyzolu, hormonu stresu, we krwi. To one o wiele szybciej znajdowały sposób, aby dostać się do zamkniętego w pokoju człowieka, choć działały głównie pod wpływem niepokoju. Co ciekawe, gdy porównano wyniki psów towarzyszących i szkolonych na terapeutów czy asystujących, nie znaleziono istotnych różnic.

Myślę, że psy reagują ogólnie na płacz, jednak to, czy próbują ratować płaczącego człowieka, zależy od relacji z nim –podsumowała autorka badania, Julia Meyers-Manor z Ripon College.

Empatia czy… egoizm?

Naukowcy obecnie są zgodni co do jednego: trudno emocje, które odczuwa pies, nazwać empatią, bo oznaczałoby to, że pies współodczuwa to, co opiekun. To, że pies pociesza smutnego czy płaczącego człowieka, jest raczej oparte na nieświadomym rozumieniu uczuć i próbie… uspokojenia samego siebie. Pies, który podchodzi do człowieka, szturcha go nosem czy daje się głaskać, jednocześnie sam poprawia własne samopoczucie, wcześniej rozregulowane negatywnymi emocjami opiekuna.

Źródło: Live Science