A on wciąż szczeka. Czy da się zrozumieć szczekającego psa?

Często opiekunowie psów skarżą się, że ich pupile zbyt dużo szczeka. Zamiast na przykład tylko zaalarmować opiekuna, że przyszli goście, pies wpada w amok: ujada i nie potrafi się uspokoić. Zamiast skupić się na starannym wykonywaniu ćwiczeń podczas treningu, piskliwym głosem domaga się piłeczki, którą przewodnik ma w kieszeni. Zamiast spokojnie minąć drugiego czworonoga na spacerze, rzuca się w jego stronę i szczeka z wściekłością rozjuszonej bestii. Zamiast spokojnie czekać na powrót opiekuna do domu, godzinami monotonnie poszczekuje, wyprowadzając sąsiadów z równowagi.

Potomkowie szczekliwych przodków

Niektóre psy szczekają więcej niż inne, co wynika ze zwiększonej pobudliwości, której przyczyny mogą być różne. Dużą rolę odgrywają często cechy odziedziczone po przodkach.

Pewne rasy spośród terierów, psów gończych, szpiców lub owczarków od dawna selekcjonowano pod kątem skłonności do szczekania, która w ich wypadku miała znaczenie użytkowe. Ujadający terier informował myśliwego o tym, gdzie się znajduje lisia lub borsucza nora, a psy gończe nieustannym poszczekiwaniem sygnalizowały odnalezienie postrzelonej zwierzyny lub zwęszenie tropu. Doświadczeni myśliwi z „grania” czworonogów na śladzie potrafili nawet odczytać, czy zapach, za którym podążają, jest świeży czy stary.

Szczekanie ważne było również w pracy psów pasterskich, które za jego pomocą zmuszały stada zwierząt gospodarskich do przemieszczania się we wskazanym przez pasterza kierunku. Zarówno między owczarkami, jak i szpicami znajdziemy także czworonogi przeznaczone do pilnowania, charakteryzujące się zwiększoną czujnością, które szczekaniem informowały o zbliżaniu się intruzów i odstraszały ich. Wielu potomków tych pracujących psów zachowało tę cechę przodków i nadal z zapałem używa swoich zdolności wokalnych, mimo że – a może właśnie dlatego? – nie ma nic do roboty.

Hałaśliwe nerwusy

Drugim czynnikiem wpływającym na pobudliwość psa jest jego doświadczenie, szczególnie to z pierwszego roku życia. W tym okresie opiekun powinien postępować wyjątkowo mądrze i delikatnie, gdyż błędy, które wtedy popełni, bardzo trudno naprawić, gdy zwierzę dorośnie.

Nadmiar nowych bodźców podczas socjalizacji może sprawić, że pies nie będzie umieć sobie z nimi poradzić i w efekcie straci pewność siebie. Z kolei zbyt mało nowych sytuacji spowoduje, że wyrośnie na bojącego się otoczenia neurotyka. Podobnie zbyt wiele pobudzających, intensywnych ćwiczeń fizycznych jest równie szkodliwe, jak ich brak. Jeśli wychowując szczenię, popełnimy tego typu błędy, doprowadzimy do zaburzenia jego równowagi psychicznej, co często objawia się właśnie nadmiernym szczekaniem.

Jedną z najważniejszych cech dobrego opiekuna psa jest wyobraźnia. Jeśli nauczymy się przewidywać problemy, których może nam przysporzyć słodki szczeniak w przyszłości, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że ich unikniemy. Chcąc wychować czworonoga na spokojnego i niezbyt hałaśliwego domownika, trzeba zwracać szczególną uwagę na wszystkie sytuacje, w których daje on głos. Nie wolno patrzeć na malucha przez palce tylko dlatego, że jego nieudolne szczekanie jeszcze nie gra nikomu na nerwach. On sygnalizuje w ten sposób, że w danej sytuacji nie czuje się zbyt dobrze. Jeśli go z nią nie oswoimy, prawdopodobnie z czasem jego stres się pogłębi, co będzie się objawiać m.in. nadmiernym szczekaniem. Nie należy jednak wtedy psa karcić ani uciszać głosem, gdyż pobudzi go to jeszcze bardziej.

Z psiego na nasze

Aby móc zniwelować u psa problem nadmiernego szczekania, należy umieć je rozpoznawać, gdyż pojedyncze głośne szczeknięcie będzie informować o czymś innym, niż pojedyncze, basowe. Co zatem oznaczają różne rodzaje szczekania?

• Pojedyncze, basowe szczeknięcia, poprzedzone głuchym powarkiwaniem, ostrzegają intruza, że zbliża się do terenu lub przedmiotu pilnowanego przez psa.
• Serie trzech, czterech szczeknięć, oddzielone krótkimi pauzami, mają zwrócić uwagę członków psiego stada, że dzieje się coś, czego lepiej nie przeoczyć.
• Krótkie, następujące szybko po sobie szczeknięcia, przechodzące w urywany skowyt, to alarm ostrzegający towarzyszy o zbliżaniu się kogoś obcego.
• Pojedyncze głośne szczeknięcie to próba przekazania informacji, że psu coś się nie spodobało – na przykład, gdy dziecko ciągnie go za ogon lub drugi pies zbyt natarczywie obwąchuje.

Co zrobić, gdy pies dużo szczeka?

Oto kilka sytuacji, w których pies wciąż szczeka, a my nie wiemy, co zrobić.

Nie grajcie mi na nerwach, czyli pies szczeka pod drzwiami

• Jak zapobiegać?

Obserwuj swojego psa od szczeniaka. Jeśli zauważysz, że nadmiernie interesuje się dźwiękami dobiegającymi zza drzwi wejściowych, postaraj się nie dopuścić do tego, by nasłuchiwanie pod nimi stało się jego nawykiem. Wygłusz je, zastaw czymś, żeby nie mógł do nich podejść i zapewnij mu dużo zajęć, aby się nie nudził.

• Ćwiczenie! Naucz psa na komendę szczekać i zachowywać ciszę.

Gdy za drzwiami dzieje się coś, co prowokuje czworonoga do szczekania, weź smakołyki i kliker. W momencie, gdy pies szczeknie, bez słowa kliknij i daj mu przysmak. Gdy go zjada i nie może szczekać, daj znak „stop”: wyciągając rękę przed jego pyskiem, tak jak robi to policjant kierujący ruchem ulicznym. Zaskoczony pies na moment znieruchomieje – wtedy ponownie kliknij i daj smakołyk. Następnie poczekaj, aż znów szczeknie – klik i smakołyk. Teraz kolej na sygnał „stop”. Po kilku powtórkach wykonywania naprzemiennie tych ćwiczeń poczekaj, aż pies szczeknie, i dodaj komendę „głos”. Powtórz to przynajmniej 20 razy, bardzo szybko. Ćwicz w ten sposób za każdym razem, gdy twój podopieczny rozszczeka się w domu.

Radość mnie rozpiera, czyli pies szczeka na powitanie

• Jak zapobiegać?

Dla wielu ludzi takie zachowanie jest jednak nie do zaakceptowania. Dlatego uważaj, by się nie witać zbyt wylewnie ze szczeniakiem po powrocie do domu i nie ekscytować go w ten sposób nadmiernie. Ucz go też grzecznego zachowania przy drzwiach, wymagając na przykład, żeby usiadł, zanim go pogłaszczesz na dzień dobry.

• Ćwiczenie! Wycisz psa za pomocą sygnałów uspokajających.

Osoby wchodzące do domu powinny ignorować rozbrykanego czworonoga do momentu, aż się uspokoi. W odpowiedzi na szczekanie należy odwracać się do psa tyłem. Ćwicz z kimś znajomym, kto będzie udawał gościa. Gdy zadzwoni do drzwi, podejdź i całym ciałem delikatnie odepchnij psa na bok, tak byś odgradzał go od wejścia. Poczekaj, aż się uspokoi, i uchyl odrobinę drzwi. Wtedy zapewne znów się ożywi, więc ponownie odczekaj chwilę. Następnie otwórz drzwi trochę bardziej i powtarzaj to ćwiczenie tak długo, aż gość będzie mógł spokojnie wejść do środka.

To moje osiedle, czyli pies szczeka na spacerze

• Jak zapobiegać?

Pies ujadający podczas spaceru na inne czworonogi jest bez wątpienia w stresie. Aby uniknąć rozwinięcia takich zachowań u szczeniaka, starannie i mądrze przeprowadź jego socjalizację z innymi psami w pierwszym roku życia. Szczególnie korzystne są spotkania z innymi dorosłymi, spokojnymi czworonogami, zwłaszcza jeśli połączy się je z interesującym spacerem po lesie. Należy natomiast unikać szalonych, niekontrolowanych gonitw i przepychanek, o które zawsze łatwo w grupie psów w parku. Od małego nagradzaj swojego pupila za spokojne mijanie lub obserwowanie innych zwierzaków. Unikaj metod siłowych, np. szarpania go na spacerze.

• Ćwiczenie! Naucz psa, że dostanie nagrodę, gdy grzecznie minie jakiegoś pobratymca.

Przygotuj wyjątkowo smaczne nagrody i wyjdź ze swoim podopiecznym na spacer po osiedlu. Mijając inne czworonogi, staraj się zachować jak największą odległość między nimi a swoim pupilem (najlepiej prowadź go po tej swojej stronie, byś go odgradzał od drugiego zwierzaka; jeśli twój pies czuje się bezpieczny dopiero po przejściu na drugą stronę ulicy – zrób to). Po minięciu obcego czworonoga przejdź jeszcze kilka kroków. Potem zatrzymaj się, pochwal swojego pupila i daj mu nagrodę. Powtarzaj to ćwiczenie tak często, jak to możliwe.

Nic tu po was, czyli pies szczeka na gości

• Jak zapobiegać?

Jeśli pies zajadle szczeka na gości, nie próbując się z nimi przywitać, to znaczy, że jest niezadowolony. Jeżeli wolisz, aby witał ich z radością, poproś odwiedzających cię znajomych o przynoszenie dla niego smakołyków (ewentualnie sam podaj je im niepostrzeżenie).

• Ćwiczenie! Naucz psa zachowań wykluczających szczekanie.

Jeśli twój pies nie przepada za gośćmi, naucz go warowania lub noszenia w pysku zabawki. Oba zachowania utrudniają szczekanie. Zacznij od tego, że za każdym razem, gdy wchodzisz do domu, proś psa, by się położył lub przyniósł zabawkę. Nagródź go za to garścią smakołyków. Gdy zrozumie, o co chodzi, i zacznie reagować na to polecenie, ćwicz tak samo, gdy wchodzi ktoś z rodziny. Ostatnim etapem jest ćwiczenie tych zachowań podczas wizyty gości.

Jestem na posterunku, czyli ujadanie przy bramie

• Jak zapobiegać?

Psy, które nadmiernie ujadają przy bramie, zwykle robią to z nudów. Można rzadziej zostawiać zwierzaka samego w ogrodzie, za to więcej z nim ćwiczyć i spacerować. Jeśli jednak ma duży temperament i należy do rasy o predyspozycjach do stróżowania, to pozostaje wypuszczanie go do ogrodu jedynie pod kontrolą.

• Ćwiczenie! Naucz przybiegać do domu na komendę.

Wypuść go do ogrodu, a po kilku minutach otwórz drzwi i zawołaj. Daj smakołyk. Powtórz to ćwiczenie wiele razy, pozostawiając czworonoga w ogrodzie raz dłużej, raz krócej. Po tygodniu takiego treningu spróbuj go przywołać, gdy zaszczeka przy płocie.

Wszyscy mnie opuścili, czyli szczekanie o pomoc

• Jak zapobiegać?

Niepokój psa pozostawionego w samotności może się przerodzić w lęk separacyjny, objawiający się m.in. uporczywym szczekaniem. Aby temu zapobiec, nie odbieraj psiaka od hodowcy, zanim nie ukończy dwóch miesięcy. Nie zostawiaj go samego na zbyt długo. Unikaj ekscytowania psa przed swoim wyjściem i po powrocie. Zapewnij mu interesujące spacery i zajęcia stymulujące różne zmysły.

• Ćwiczenie! Naucz psa relaksowania się w samotności.

Zacznij od pozostawiania szczeniaka samego na kilka minut w innym pokoju. Zapewnij mu zabawki i bezpieczne gryzaki. Spróbuj też zostawiać włączone radio, telewizor lub psie feromony  w dyfuzorze (DAP). Stopniowo wydłużaj czas, który szczenię spędza samo w pokoju, a potem w całym mieszkaniu.

Pierwszy raz widzę coś takiego, czyli pies szczeka ze strachu

• Jak zapobiegać?

Gdy szczeniak napotka dziwnie wyglądający przedmiot, podejrzanie pachnącego człowieka lub zwierzaka, który wzbudza w nim lęk – np. konia – często zaczyna szczekać ze strachu. Zmuszając go, by podszedł do obiektu, który wprawia go w przerażenie, odbieramy mu resztki odwagi i możemy wywołać uraz na całe życie. Błędem jest jednak również mówienie wtedy do niego, patrzenie na niego i głaskanie go – to tylko spotęguje reakcję lękową.

• Ćwiczenie! Pokaż psu, że przy tobie jest bezpieczny.

Gdy pies zacznie szczekać ze strachu, stań przed nim tyłem, odgradzając go od tego, co go przeraża. Stój tak długo, aż się uspokoi. Odczekaj jeszcze kilka sekund i za pomocą smakołyka zawróć psa. Zaprowadź go w miejsce, gdzie będzie się czuł bezpieczny, każ mu usiąść i nagródź go.

Kocham szkołę, czyli szczekanie podczas szkolenia

• Jak zapobiegać?

Jeśli twój pies przepada za szkoleniem, aportowaniem i innymi zabawami, te emocje mogą się objawiać szczekaniem. Aby tego uniknąć, ostrożnie rozbudzaj w szczeniaku pasje sportowe. Jeśli chcesz, by w przyszłości  umiał się skupić podczas treningów, nigdy nie drażnij się też z nim, unosząc w górę kij czy piłkę i prowokując go do skakania i szczekania!

• Ćwiczenie! Przeanalizuj sposób szkolenia.