Warczenie psa. Czyli o tym co pies nam mówi, gdy warczy

Nawet najmniejsze oznaki agresji ze strony psów wzbudzają olbrzymie emocje. Naiwnie idealizujemy naszych podopiecznych, oczekując, że z miłości do nas gotowi będą – w razie potrzeby – oddać życie, nie mówiąc o własnej misce. Zapominamy, że to stworzenia z krwi i kości, drapieżniki obdarzone silnymi zębami i pradawnymi instynktami, które umożliwiły ich przodkom przetrwanie w trudnych warunkach.

I że cierpliwość nawet najłagodniejszych psów ma swoje granice. Stąd wynika wiele nieporozumień na temat agresji, które często kończą się smutno. Jednym z takich szkodliwych mitów jest przekonanie, że pies nie ma prawa warknąć na człowieka.

Sygnał ostrzegawczy

Wilki, aby przetrwać w grupie, wytworzyły wiele rytuałów pomagających im w bezkrwawy sposób rozwiązywać konflikty między jej członkami. Przestrzeganie niepisanych praw pozwala tym drapieżnikom zamieszkiwać wspólne terytorium i razem polować.

Psy w dużej mierze odziedziczyły prawa i rytuały po wilkach. Stąd u naszych domowych pieszczochów możemy zaobserwować wiele zachowań, które wprawdzie komunikują ich niezadowolenie, ale nie prowadzą do bezpośredniej walki.

Najsubtelniejsze z nich to szczegółowo opisane przez Turid Rugaas sygnały uspokajające, za pomocą których psy przekazują informację, że jakaś sytuacja powoduje ich dyskomfort. Następne w kolejności są sygnały ostrzegawcze, takie jak warczenie, uniesienie warg, grożąca postawa ciała oraz kłapnięcia i uderzenia pyskiem.

Dopiero wtedy, gdy intruz nadal ostentacyjnie ignoruje informacje przekazywane mu przez zdenerwowane zwierzę, pies może zaatakować, przy czym na początku będą to jeszcze ugryzienia o kontrolowanym, niewielkim natężeniu.

Ważna informacja

Warczenie jest informacją, że dzieje się coś, co się psu nie podoba, wywołuje jego zdenerwowanie lub strach. W domu pies najczęściej warczy, broniąc swojego prawa do miski, legowiska albo zabawek, podczas nieprzyjemnych dla niego zabiegów pielęgnacyjnych lub by odstraszyć czającego się za drzwiami intruza.

Nie jest to z jego strony ani prowokacja, ani część misternego planu, mającego na celu zdominowanie opiekuna. Pies w ten sposób mówi tylko: „Daj mi zjeść w spokoju” czy „Pozwól mi odpocząć”. Tak jak potrafi, próbuje uniknąć konfliktu. Tymczasem opiekun czuje się zdezorientowany – wydaje mu się, że jego najlepszy przyjaciel szykuje przeciwko niemu swoją najgroźniejszą broń! I traci do niego zaufanie.

Karcenie psa za warczenie szybko doprowadzi do tego, że… przestanie warczeć. Czy to znaczy jednak, że nagle zaczęło mu się podobać, gdy odbieramy mu miskę? Absolutnie nie! Nauczył się jedynie tego, że w ten sposób się z nami nie dogada. Zacznie wtedy sięgać po bardziej drastyczne środki ostrzegawcze, takie jak obnażanie zębów czy ugryzienie. Czytamy potem w nagłówkach gazet, że „pies ugryzł bez ostrzeżenia”…

Karcenie pogorszy sprawę

Tradycyjne, oparte na karach szkolenie rozpoczynano zwykle, gdy szczeniak ukończył pół roku. Był już wtedy na tyle duży, by zapamiętać, w jakich okolicznościach otrzymał karę, a jednocześnie wciąż na tyle słaby, by treser mógł nad nim zapanować, gdyby zareagował agresją.

Metody te szczególnie dobrze sprawdzały się w pracy z owczarkami niemieckimi, które z natury są uległe. Za pomocą szarpnięć łańcuszkiem wybijano im z głowy różne fanaberie, w tym warczenie. Tylko pozornie rozwiązywało to jednak problem.

Mój znajomy, opiekun owczarka belgijskiego, opowiadał mi, jak taka nauka przebiegała w wypadku jego czworonoga.

Wystarczy jednak spojrzeć na Maksa, stojącego potulnie przy nodze swojego pana, by zauważyć, że jego problem z psami wcale nie zniknął. Max do dziś ich nie lubi. Co prawda nie warczy, ale całą sylwetką okazuje silny stres. Jeśli drugi zwierzak podejdzie zbyt blisko, Max bez ostrzeżenia rzuca się na niego. Karcenie nie zmieniło jego emocji.

Paradoksalnie więcej problemów z warczeniem mogą mieć osoby wychowujące swoje psy w pozytywny sposób. Zwłaszcza jeśli są opiekunami przedstawiciela rasy uznawanej za łagodną, na przykład goldena, beagle’a lub labradora, warczenie dobiegające pewnego dnia znad miski może ich zaskoczyć. Powinniśmy wziąć tę informację za dobrą monetę, zamiast traktować jako wyzwanie ze strony psa. To oznaka, że nasz zwierzak nie boi się wyrażać tego, co czuje.

Nie ignoruj, nie lekceważ

Tak, jak błędem jest karcenie psa, który warczy, tak również błędem jest ignorowanie tego zachowania. Bądź co bądź jest ono groźbą. Jeśli się zdarzy, że pies zawarczy na nas, pierwszą rzeczą, którą bezwzględnie należy zrobić, jest wycofanie się. Gdy pies warczy na dworze – na innego psa lub człowieka – także trzeba się wycofać, uwalniając psa od trudnej dla niego sytuacji. Następnie należy się zastanowić, co można zrobić, by zlikwidować problem.

Specjaliści doradzają w takich wypadkach odwrażliwianie (oswajanie z denerwującymi bodźcami przez stopniowe ich nasilanie) i przeciwwarunkowanie (zastąpienie niepożądanej reakcji inną, nieszkodliwą).

Znając te techniki treningu, możesz przeprowadzić go samodzielnie. Jeśli nie czujesz się na siłach, poszukaj pomocy u dobrego szkoleniowca, pracującego pozytywnymi metodami.

Co zrobić, gdy pies warczy?

Oto krótki opis kilku sytuacji, w których psy mogą warczeć. Jak wtedy reagować?

Pilnując przedmiotu

Na gości

• Jak zapobiegać: Dawaj szczeniakowi smakołyki za każdym razem, gdy ktoś dzwoni lub puka do drzwi. Poproś te osoby, by przynosiły jakiś przysmak dla psa, którym poczęstują go tuż po wejściu do domu.
• Czego nie robić: Nie karć czworonoga za warczenie na gości, bo tylko zwiększysz jego zdenerwowanie.
• Co możesz robić: Zmień nastawienie psa do gości. Przygotuj wygodny, plastikowy pojemnik, który umieścisz jak najbliżej drzwi. Drugi podobny zainstaluj na zewnątrz. Wypełnij oba ulubionymi przysmakami zwierzaka. Na pierwszym etapie nauki umów się z domownikami, że każdy z nich, wychodząc, zadzwoni lub zapuka, po czym odejdzie. Zadaniem osoby pozostającej w środku będzie podejście do drzwi i danie psu smakołyku. Gdy dzięki takiemu szkoleniu osiągniesz etap, że przestanie on nerwowo reagować na dzwonek, niech otrzymuje przysmak od każdego wracającego domownika. Następnie poproś również znajomych o to, by wchodząc dawali mu smakołyki. Dzięki temu pies zapomni o obowiązkach stróża i będzie radośnie oczekiwać gości.

Przy swojej misce

Na widok innego psa

• Jak zapobiegać: Mądrze socjalizuj szczenię, zapewniając mu dużo przyjemnych kontaktów z innymi psami, ćwicz spokojne mijanie ich na smyczy.
• Czego nie robić: Nie karć swojego czworonoga za warczenie na innego, szarpiąc smyczą.
• Co możesz robić: Naucz psa „chodzenia po łukach”. Weź dwumetrową smycz, smakołyki i wyjdź z nim na spacer. Gdy zobaczysz z daleka innego czworonoga, cmoknij i zacznij iść w bok, nakłaniając swojego do zmiany kierunku – tak by ominąć tamtego po łuku (na początku łuki muszą być tak duże, by twój pies czuł się komfortowo, z czasem możesz zacząć je zmniejszać). Staraj się nie napinać smyczy. Po minięciu obcego zwierzaka daj swojemu nagrodę.

Na legowisku

• Jak zapobiegać: Od czasu do czasu siadaj obok szczeniaka leżącego na swoim posłaniu i delikatnie go głaszcz, dając przy tym smakołyki.
• Czego nie robić: Nie ustawiaj legowiska w ciągu komunikacyjnym, gdzie pies nie będzie miał spokoju. Nie siadaj na posłaniu czworonoga, który warczy. Nie próbuj siłą zmusić zwierzaka leżącego na kanapie do zejścia. Nie śpij w łóżku z psem, który ma skłonność do pilnowania swojego posłania.
• Co możesz robić: Naucz psa schodzić na komendę z legowiska. Podejdź w pobliże leżącego zwierzaka, powiedz „do mnie” i rzuć pod swoje nogi jego ulubioną zabawkę lub smakołyk. Gdy zrozumie, na czym polega ćwiczenie, podawaj mu nagrodę z ręki. Powtarzaj to wielokrotnie w różnych miejscach w domu.

Podczas brania na ręce